(..2..)
Banking Regulation
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а QUESTION BANK
- What are the salient features of BankerтАЩs Book Evidence Act, 1891?
- RBI is Bankers Bank. Explain the constitution, Management and functions of RBI.
3 What are the salient features of the Banking Regulation Act, of 1949?
- Explain the establishment of RBl and its functions.
- What is the Role of RBI in the refressal of Grievance?
- Discuss the salient features of BankerтАЩs Book Evidence Act, 1891.
- RBI plays a vital role in controlling the Banking business. Explain the constitution and management and Functions of RBI.
- Write a detailed note on role of the Reserve Bank of India as chief regulatory of Banking Business.
Short Notes
- RBI.
- Salient features of BankerтАЩs Book Evidence Act 1891.
Contents
III. Constitution (S. 8) and Management (S. 7) of RBI:- 9
- Establishment and Incorporation: 9
- Ownership and Structure: 9
- Central Board of Directors: 9
- Governor: 9
- Deputy Governors: 9
- Local Boards: 9
- Functions and Powers: 10
- Right to issue currency notes (S. 22): 10
- Banker to the Government: 10
- BankersтАЩ bank:- 10
- Regulator and Supervisor of the Financial System: 11
- Custodian of Foreign Exchange Reserves: 11
- Monetary Policy Formulation: 11
- Developmental Role: 11
- Salient Feature of the Reserve Bank of India Act, 1934:- 12
Chapter I: Preliminary (Ss. 1 to 2)- 12
Chapter II: Establishment, Management and Incorporation of the Reserve Bank (Ss. 3 to 19)- 12
Chapter III: Central Banking Functions (Ss. 20 to 45). 12
Chapter IV: General Provisions (Ss. 46 to 58 A):- 12
Chapter V: Penelties (Ss. 58B to 58 G):- 13
- Banking Regulation Act. 1949. 13
- Historical Background: 13
- Pre-Independence Era (Pre-1947): 13
- Post-Independence Era (1947-1949): 13
- Objectives of the Banking Regulation Act, 1949: 13
- Strengthening Regulatory Oversight: 13
- Uniformity in Banking Operations: 13
- Licensing and Supervision: 14
- Capital Adequacy and Solvency Standards: 14
- Control over Management and Shareholding: 14
- Prevention of Insider Trading and Fraud: 14
- Customer Protection: 14
- Resolution of Banking Crises: 14
III. Salient features of the Banking Regulation Act, 1949. 14
- Licensing of Banks (Section 22): 14
- Capital Adequacy (Sections 11 and 12): 14
- Management and Control (Sections 10, 19, 20): 15
- Restrictions on Business (Section 8): 15
- Regulation of Banking Operations (Sections 5 and 6): 15
- Provisions for Winding Up (Sections 37 to 40): 15
- Depositor Protection (Sections 24 and 26A): 15
- Reserve Requirements (Section 42): 15
- Branch Licensing and Expansion (Section 23): 15
- Audit and Inspection (Sections 30 to 36): 15
- Powers of the Reserve Bank (Section 35A): 15
- Penalties (Section 46): 15
- Amendment and Repeal (Sections 56 and 58): 16
- The Act has the following benefits: 16
- The BankerтАЩs Books Evidence Act, 1891. 16
- Introduction:- 16
- Salient features of the Act:- 16
- Important Definitions (S. 2):- 16
- Mode of proof of entries in bankers’ books (S. 4): 20
- Case in which the officer of the bank is not compellable in producing books (S. 5): 20
- Inspection of books by order of court or judge (S. 6): 20
- Costs (S. 7): 20
- Amendments:- 20
*****
- Information technology and E-Banking. 21
- Digital Transformation: 21
- Online Banking: 21
- Mobile Banking: 21
- ATM Networks: 21
- Electronic Funds Transfer (EFT): 21
- Online Bill Payment: 21
- Virtual Banking and Chatbots: 21
- Internet Security and Fraud Prevention: 22
- Data Analytics and Personalization: 22
- Blockchain and Cryptocurrencies: 22
- Regulatory Compliance and Reporting: 22
- Financial Inclusion: 22
- рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ (RBI)- 23
- рдкрд░рд┐рдЪрдп:- 23
- рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪрд╛ рдЗрддрд┐рд╣рд╛рд╕ :- 23
III. RBI рдЪреЗ рд╕рдВрд╡рд┐рдзрд╛рди (S. 8) рдЖрдгрд┐ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди (S. 7) :- 23
- рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛ рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдЧрдорди: 24
- рдорд╛рд▓рдХреА рдЖрдгрд┐ рд░рдЪрдирд╛: 24
- рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ рдордВрдбрд│: 24
- рд░рд╛рдЬреНрдпрдкрд╛рд▓: 24
- рдбреЗрдкреНрдпреБрдЯреА рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░: 24
- рд╕реНрдерд╛рдирд┐рдХ рдордВрдбрд│реЗ: 24
- рдХрд╛рд░реНрдпреЗ рдЖрдгрд┐ рд╢рдХреНрддреА: 25
- рдЪрд▓рдиреА рдиреЛрдЯ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ (S. 22): 25
- рд╕рд░рдХрд╛рд░рд▓рд╛ рдмрдБрдХрд░: 25
- рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмрдБрдХ:- 25
- рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреЗ рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдХ: 26
- рдкрд░рдХреАрдп рдЪрд▓рди рд╕рд╛рдареНрдпрд╛рдЪреЗ рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдХ: 26
- рдЪрд▓рдирд╡рд┐рд╖рдпрдХ рдзреЛрд░рдг рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рдгреЗ: 26
- рд╡рд┐рдХрд╛рд╕рд╛рддреНрдордХ рднреВрдорд┐рдХрд╛: 26
- рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934 рдЪреЗ рдард│рдХ рд╡реИрд╢рд┐рд╖реНрдЯреНрдп:- 27
рдкреНрд░рдХрд░рдг I: рдкреНрд░рд╛рдердорд┐рдХ (рдХ. рез рддреЗ реи)- 27
рдкреНрд░рдХрд░рдг IV: рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рддрд░рддреБрджреА (Ss. 46 рддреЗ 58 A ):- 28
рдкреНрд░рдХрд░рдг V: рджрдВрдб (Ss. 58B рддреЗ 58 G ) :- 28
- рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рдХрд╛рдпрджрд╛. 1949. 28
- рдРрддрд┐рд╣рд╛рд╕рд┐рдХ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡рднреВрдореА: 28
- рд╕реНрд╡рд╛рддрдВрддреНрд░реНрдпрдкреВрд░реНрд╡ рдХрд╛рд│ (1947 рдкреВрд░реНрд╡реА): 28
- рд╕реНрд╡рд╛рддрдВрддреНрд░реНрдпреЛрддреНрддрд░ рдХрд╛рд│ (1947-1949) : 29
- рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рдХрд╛рдпрджрд╛, 1949 рдЪреА рдЙрджреНрджрд┐рд╖реНрдЯреЗ: 29
- рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдирд┐рд░реАрдХреНрд╖рдг рдордЬрдмреВрдд рдХрд░рдгреЗ: 29
- рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рдд рдПрдХрд╕рдорд╛рдирддрд╛: 29
- рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдг: 29
- рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓ рдкрд░реНрдпрд╛рдкреНрддрддрд╛ рдЖрдгрд┐ рд╕реЙрд▓реНрд╡реНрд╣рдиреНрд╕реА рдорд╛рдирдХреЗ: 29
- рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдЖрдгрд┐ рд╢реЗрдЕрд░рд╣реЛрд▓реНрдбрд┐рдВрдЧрд╡рд░ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг: 29
- рдЗрдирд╕рд╛рдЗрдбрд░ рдЯреНрд░реЗрдбрд┐рдВрдЧ рдЖрдгрд┐ рдлрд╕рд╡рдгреВрдХ рдкреНрд░рддрд┐рдмрдВрдз: 29
- рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдг: 29
- рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╕рдВрдХрдЯрд╛рдВрдЪреЗ рдирд┐рд░рд╛рдХрд░рдг: 29
- рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ (рдХрд▓рдо 22): 30
- рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓ рдкрд░реНрдпрд╛рдкреНрддрддрд╛ (рдХрд▓рдо 11 рдЖрдгрд┐ 12): 30
- рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг (рд╡рд┐рднрд╛рдЧ 10, 19, 20): 30
- рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдпрд╛рд╡рд░реАрд▓ рдирд┐рд░реНрдмрдВрдз (рдХрд▓рдо 8): 30
- рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдСрдкрд░реЗрд╢рдиреНрд╕рдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди (рд╡рд┐рднрд╛рдЧ 5 рдЖрдгрд┐ 6): 30
- рд╡рд╛рдЗрдВрдбрд┐рдВрдЧ рдЕрдк рд╕рд╛рдареА рддрд░рддреБрджреА (рдХрд▓рдо 37 рддреЗ 40): 31
- рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░ рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдг (рдХрд▓рдо 24 рдЖрдгрд┐ 26A): 31
- рд░рд╛рдЦреАрд╡ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХрддрд╛ (рдХрд▓рдо 42): 31
- рд╢рд╛рдЦрд╛ рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ рдЖрдгрд┐ рд╡рд┐рд╕реНрддрд╛рд░ (рдХрд▓рдо 23): 31
- рдСрдбрд┐рдЯ рдЖрдгрд┐ рддрдкрд╛рд╕рдгреА (рдХрд▓рдо 30 рддреЗ 36): 31
- рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪреЗ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ (рдХрд▓рдо 35A): 31
- рджрдВрдб (рдХрд▓рдо 46): 31
- рджреБрд░реБрд╕реНрддреА рдЖрдгрд┐ рдирд┐рд░рд╕рди (рдХрд▓рдо 56 рдЖрдгрд┐ 58): 31
- рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреЗ рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдлрд╛рдпрджреЗ рдЖрд╣реЗрдд: 31
- рдкрд░рд┐рдЪрдп:- 32
- рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреА рдард│рдХ рд╡реИрд╢рд┐рд╖реНрдЯреНрдпреЗ :- 32
- рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╛рдЦреНрдпрд╛ (S. 2 ):- 32
- рдмрдБрдХрд░реНрд╕рдЪреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рддреАрд▓ рдиреЛрдВрджреАрдВрдЪрд╛ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ (S. 4): 36
- рдкреНрд░рдХрд░рдг рдЬреНрдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░реНрдпрд╛рд╕ рдкреБрд╕реНрддрдХреЗ рд╕рджрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рднрд╛рдЧ рдкрдбрддрд╛ рдпреЗрдд рдирд╛рд╣реА (рдХ. 5): 36
- рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдп рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рдзреАрд╢рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЖрджреЗрд╢рд╛рдиреБрд╕рд╛рд░ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рдВрдЪреА рддрдкрд╛рд╕рдгреА (рдХ. 6): 36
- рдЦрд░реНрдЪ (S. 7): 36
рем. рджреБрд░реБрд╕реНрддреНрдпрд╛ :- 36
III. рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреЗ рдлрд╛рдпрджреЗ :- 36
- рдорд╛рд╣рд┐рддреА рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рди рдЖрдгрд┐ рдИ-рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ. 37
- рдбрд┐рдЬрд┐рдЯрд▓ рдкрд░рд┐рд╡рд░реНрддрди: 37
- рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ: 37
- рдореЛрдмрд╛рдИрд▓ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ: 37
- рдПрдЯреАрдПрдо рдиреЗрдЯрд╡рд░реНрдХ: 37
- рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рдирд┐рдзреА рд╣рд╕реНрддрд╛рдВрддрд░рдг (EFT): 38
рем. рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдмрд┐рд▓ рднрд░рдгрд╛: 38
- рдЖрднрд╛рд╕реА рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдЖрдгрд┐ рдЪреЕрдЯрдмреЙрдЯреНрд╕: 38
- рдЗрдВрдЯрд░рдиреЗрдЯ рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЖрдгрд┐ рдлрд╕рд╡рдгреВрдХ рдкреНрд░рддрд┐рдмрдВрдз: 38
- рдбреЗрдЯрд╛ рд╡рд┐рд╢реНрд▓реЗрд╖рдг рдЖрдгрд┐ рд╡реИрдпрдХреНрддрд┐рдХрд░рдг: 38
- рдмреНрд▓реЙрдХрдЪреЗрди рдЖрдгрд┐ рдХреНрд░рд┐рдкреНрдЯреЛрдХрд░рдиреНрд╕реА: 38
- рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЕрдиреБрдкрд╛рд▓рди рдЖрдгрд┐ рдЕрд╣рд╡рд╛рд▓: 38
- рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢: 38
A. Reserve Bank of India (RBI)-
I. Introduction:-
The Reserve Bank of India (RBI) stands as the paramount financial authority in India, entrusted with the pivotal responsibility of regulating and supervising the nation’s monetary and banking systems. Established on April 1, 1935, the RBI plays a fundamental role in formulating and executing monetary policies, issuing currency, overseeing financial institutions, and fostering a stable and resilient financial ecosystem. With a rich historical legacy, the RBI holds a central position in India’s economic governance and has been instrumental in shaping the nation’s financial landscape.
II. History of Reserve Bank of India:-
┬а┬а┬а┬а┬а The Reserve Bank of India (RBI) has a rich and storied history that dates back to the early 20th century.
The Hilton Young Commission first proposed establishing a central bank for India in 1926. Following this recommendation, the Reserve Bank of India was established on April 1, 1935, in accordance with the Reserve Bank of India Act of 1934.
Sir Osborne Smith, a distinguished British banker, was appointed as the first Governor of the RBI. The Bank commenced operations with a capital of five crores of rupees, divided into shares of one hundred rupees each.
During its early years, the RBI played a pivotal role in stabilising the Indian economy, especially in the wake of the Great Depression and the challenges posed by World War II. It took measures to regulate and control currency issuance and maintain financial stability.
Post-independence, the RBI underwent significant changes to align with India’s economic policies. In 1949, the Government of India nationalised the RBI, becoming a fully state-owned institution.
Over the years, the RBI evolved to adapt to India’s changing economic landscape. It played a crucial role in implementing economic reforms, introducing new monetary tools, and regulating the banking sector.
Today, the Reserve Bank of India stands as a pillar of India’s financial system, entrusted with responsibilities ranging from formulating monetary policy and issuing currency to regulating and supervising financial institutions.
III. Constitution (S. 8) and Management (S. 7) of RBI:-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а The Reserve Bank of India (RBI) is governed by a comprehensive legal framework outlined in the Reserve Bank of India Act of 1934. The constitution of the Reserve Bank of India, as defined by the Reserve Bank of India Act, 1934, provides the essential framework for its operations, governance, and functions within the Indian financial system.
Here are the key elements of the constitution of the Reserve Bank of India:
1. Establishment and Incorporation:
┬а┬а┬а The RBI was established on April 1, 1935, based on the recommendations of the Hilton Young Commission. It was incorporated as a statutory body.
2. Ownership and Structure:
┬а┬а┬а The RBI is a state-owned institution. Initially, it was privately owned, but in 1949, the Government of India nationalised the bank, making it fully government-owned.
3. Central Board of Directors:
┬а┬а┬а The central governance body of the RBI is the Central Board of Directors. The Central Board is responsible for formulating policies and overseeing the affairs of the RBI. It is the Supreme governing body of the RBI. It consists of the following members:
(i) The Governor of the RBI
(ii) Four Deputy Governors of the RBI
(iii) Ten Directors nominated by the Central Government
(iv) Two Directors nominated by the Central Government from among the officials of the Central Government
(v) Four Directors nominated by the Central Government from among the Local Boards of the RBI.
4. Governor:
┬а┬а┬а The Governor is the highest-ranking official in the RBI and is appointed by the Government of India. He serves as the chief executive officer and is responsible for the overall management and administration of the RBI. He is also the head of the Central Board of Directors. The Governor is appointed by the central government for a period of five years.
5. Deputy Governors:
┬а┬а┬а The RBI has a number of Deputy Governors, who are also appointed by the Government of India. They assist the Governor in various aspects of the RBI’s functioning. The Deputy Governors are also appointed by the Central Government for a period of five years.
6. Local Boards:
┬а┬а┬а The RBI has four Local Boards located in different regions of India (Mumbai, Kolkata, Chennai, and New Delhi). These boards advise the RBI on local issues and represent the interests of various regions.
While the RBI is a government-owned institution, it is granted a certain degree of autonomy to carry out its functions independently. However, it is also accountable to the Government of India and must adhere to policies and directions provided by the government.
The Governor and Dupty Governors devote their whole time to the affairs of the Bank and receive such salaries and allowances as determined by the central board, with the central government’s approval. ┬а
IV. Functions and Powers:
┬а┬а┬а The RBIтАЩs primary function is to regulate the issue of banknotes and the keeping of reserves to secure monetary stability in India and, generally, operate the country’s currency and credit system to its advantage.
Here is a detailed note on the functions of the Reserve Bank of India:-
┬а1. Right to issue currency notes (S. 22):
The RBI has the sole right to issue currency notes in India, except for one rupee note and coin, which are issued by the Government of India. The RBI is also responsible for the design, production, and overall currency management.
RBI vs Peerless General Finance and Investment Co. Ltd[1].
The Supreme Court of India held that the RBI has the exclusive right to issue currency notes in India, and no other entity, including the Government of India, can issue currency without the RBI’s authorization.
In Internet and Mobile Association of India v. Reserve Bank of India[2]
The SC held that the RBI can manage not only legally recognised currency but also currency that can be faked or played the role of currency, i.e. virtual currency. It recognised the power of the RBI to regulate and control currency.
2. Banker to the Government:
┬а┬а┬а The RBI acts as the banker, agent, and adviser to the Government of India. It manages the government’s banking transactions, including the receipt and payment of money and the management of public debt.
3. BankersтАЩ bank:-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а RBI is a common banker for different banks, enabling the settlement of interbank transfers of funds. It also provides banks with short-term loans and other services.
┬а┬а┬а In the case of┬аJoseph Kuruvilla Vellukunnel v. Reserve Bank of India and Ors[3].
The Supreme Court held that the RBI is a lender to other banks whose objective is to bring stability and regulate the credit system in India. It also held that the RBI is a lender of the last resort.
┬а4. Regulator and Supervisor of the Financial System:
┬а┬а┬а The RBI is responsible for regulating and supervising the financial system in India, which includes banks, non-banking financial companies (NBFCs), and other financial institutions. The supervisory functions include granting licences to commercial banks, inspecting other banks, and implementing a deposit insurance scheme to control non-banking financial institutions.
RBI vs Peerless General Finance and Investment Co. Ltd[4].
┬аThe Supreme Court held that the RBI has the authority to regulate and supervise non-banking financial companies (NBFCs) in the interest of depositors and the country’s financial stability. In this way, it acts as a bankerтАЩs bank.
┬а5. Custodian of Foreign Exchange Reserves:
The RBI manages the country’s foreign exchange reserves, which are crucial for maintaining the external value of the Indian Rupee and for overall economic stability. In Akshay N Patel v. RBI (2021)[5] The Supreme Court held that as a developing country with a sizable population, RBIтАЩs policy of striking a balance between foreign reserves and import regulation cannot be disputed. FEMA empowers the RBI to manage, regulate, and supervise India’s foreign exchange. It is a trite law that courts do not interfere with the economic or regulatory policy adopted by the Government.
6. Monetary Policy Formulation:
The RBI formulates and implements monetary policy to maintain price stability and ensure adequate credit flow to support economic growth.
7. Developmental Role:
┬а┬а┬а The RBI promotes the development of financial markets, including money, bond, and foreign exchange markets, to facilitate efficient credit allocation, etc.
In Sajjan Bank (P) Ltd. V. RBI[6]
The Madras High Court observed that тАЬthe main function of the Reserve Bank, is to regulate the monetary system of the country so as to ensure the maintenance of economic stability and assist in its growth. The Bank has the sole right to issue currency notes and acts as the Banker to the Government. It also acts as a banker to the various commercial Banks and other financial institutions, and it has various rights and duties prescribed in Chapter II of the Reserve Bank ActтАЭ.
In conclusion, the Reserve Bank of India, as per the Reserve Bank of India Act of 1934, plays a multifaceted role in the Indian financial system.
V. Salient Feature of the Reserve Bank of India Act, 1934:-
The Reserve Bank of India Act of 1934 is the primary legislation governing the Reserve Bank of India (RBI), the central bank of India. The Act was enacted to establish a monetary authority in India and to regulate the banking system.
The Act is divided into V chapters and 58 sections. The following is a detailed overview of the key provisions of the Act:
Chapter I: Preliminary (Ss. 1 to 2)-
This chapter contains the short title, i.e. The Reserve Bank of India Act, 1934, the extent and commencement of the Act, as well as definitions of key terms used in the Act.
Chapter II: Establishment, Management and Incorporation of the Reserve Bank (Ss. 3 to 19)-
This chapter deals with the establishment and management of the RBI. It provides for the constitution of the Central Board of Directors and the Local Boards of Directors and specifies the powers and duties of the Governor, Deputy Governors, Directors, and other officers of the RBI.
Chapter III: Central Banking Functions (Ss. 20 to 45).
This chapter outlines the central banking functions of the RBI, including:
(i)┬а Issuing and regulating currency
(ii) Regulating the banking system
(iii) Maintaining the country’s foreign exchange reserves
(iv) Formulating and implementing monetary policy
(v) Acting as the banker to the government
Banking Functions:-
This chapter deals with the banking functions of the RBI, including:
(i) Accepting deposits from banks and other financial institutions
(ii) Providing loans and advances to banks and other financial institutions
(iii) Clearing and settling cheques and other negotiable instruments
(iv) Acting as the custodian of government securities Chapter
Chapter IV: General Provisions (Ss. 46 to 58 A):-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а The chapter comprising the above section makes provisions for the Central Government’s contribution of Rs. 5 Crores to the Reserve Fund. Similarly, the chapter makes provisions for the contribution to various funds such as the Rural Credit Fund, Indusril Fund, Housing Credit Fund, etc. It also makes provision for the allocation of surplus profits, audits, etc.
Chapter V: Penelties (Ss. 58B to 58 G):-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а The sections under this Chapter deal with the Penalties for making false statements or omitting material information by any person or companies furnished to RBI.
Conclusion:-
The Reserve Bank of India Act of 1934 is a comprehensive legislation that governs the Reserve Bank of India, the central bank of India. The Act provides the RBI with a wide range of powers and functions, enabling it to carry out its central banking and banking functions effectively. The Act also empowers the RBI to supervise and regulate the banking system in India.
**
B. Banking Regulation Act. 1949.
The Banking Regulation Act of 1949 was introduced in India to regulate the banking sector and bring uniformity and stability to banking operations. We will discuss a brief overview of the historical background and objectives of the Act:
I. Historical Background:
1. Pre-Independence Era (Pre-1947):
Before India gained independence, the banking sector was subject to a variety of regulations imposed by the British colonial government, which were beneficial to them. The Reserve Bank of India (RBI) was established in 1935 and gave RBI limited regulatory powers.
2. Post-Independence Era (1947-1949):
After independence in 1947, the regulatory framework for the banking sector needed to be consolidated and strengthened. This led to the enactment of the Banking Regulation Act in 1949.
II.┬а Objectives of the Banking Regulation Act, 1949:
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а Since the banking sector needs the following objectives, the Act has sought to achieve them to avoid earlier mess, failure, and lack of social aspect in the banking sector.
1. Strengthening Regulatory Oversight:
The Act aimed to grant the Reserve Bank of India (RBI) enhanced regulatory powers to oversee and regulate banks. It provided a legal framework for the functioning of banks and conferred specific powers on the RBI.
2. Uniformity in Banking Operations:
The Act sought to uniformise the functioning of different banks, including commercial, cooperative, and development banks, and standardise banking practices and procedures.
3. Licensing and Supervision:
The Act introduced a licensing mechanism for banks. It empowered the RBI to issue licenses to establish new banks and provided for the supervision and regulation of existing banks.
4. Capital Adequacy and Solvency Standards:
The Act set forth capital adequacy and solvency standards to ensure banks maintained sufficient capital reserves to cover their risks and liabilities.
5. Control over Management and Shareholding:
It provided provisions to ensure that banks’ management and shareholding were in line with regulatory requirements. This was crucial to prevent the concentration of power and ensure transparency.
6. Prevention of Insider Trading and Fraud:
The Act included provisions to prevent insider trading, fraud, and malpractices within banks. It aimed to maintain the integrity of the banking system.
7. Customer Protection:
The Act also contained provisions to safeguard the interests of depositors and bank customers and outlined rules for maintaining the confidentiality of customer accounts.
8. Resolution of Banking Crises:
The Act provided a framework for resolving banking crises, including mergers, amalgamations, and bank winding-up mechanisms.
Overall, the Banking Regulation Act of 1949 was a critical piece of legislation that played a pivotal role in shaping and regulating the banking sector in India. It laid the foundation for a stable and structured banking system, ensuring depositors’ confidence and fostering economic development in the country.
III. Salient features of the Banking Regulation Act, 1949.
The Banking Regulation Act of 1949 is a crucial piece of legislation in India’s financial sector. It provides the legal framework for regulating and supervising banks in the country. Here are some important provisions and salient features of the Act:
┬а1. Licensing of Banks (Section 22):
┬а┬а┬а The Act mandates that no banking company shall commence business without obtaining a license from the Reserve Bank of India (RBI).
┬а┬а┬а The RBI can grant, refuse, or cancel banking licenses.
┬а2. Capital Adequacy (Sections 11 and 12):
┬а┬а┬а The Act prescribes minimum capital requirements for a banking company to maintain its solvency and financial stability.
┬а3. Management and Control (Sections 10, 19, 20):
┬а┬а┬а The Act provides for the appointment of directors and the management of banking companies, including restrictions on shareholdings and voting rights.
┬а4. Restrictions on Business (Section 8):
┬а┬а┬а It restricts the businesses that a banking company can engage in, ensuring that they focus primarily on banking activities.
┬а5. Regulation of Banking Operations (Sections 5 and 6):
┬а┬а┬а The Act empowers the RBI to issue directions to banks to ensure that their affairs are conducted consistently with the Act’s provisions. However, in State Bank of India v. Rajesh Agarwal[7] (2022), the Supreme Court held that while issuing directions, the rules of natural justice, i.e., the right to be heard, are to be followed. In Peerless General Finance and Investment Co. Ltd. V. RBI[8] The Supreme Court held that the RBI has the power to issue direction to the banks to regulate their affairs is unchallengeable.
┬а6. Provisions for Winding Up (Sections 37 to 40):
┬а┬а┬а The Act provides a framework for the winding up of voluntary and compulsory banking companies.
┬а7. Depositor Protection (Sections 24 and 26A):
┬а┬а┬а The Act includes provisions to safeguard the interests of depositors, including regulations regarding the repayment of deposits.
┬а8. Reserve Requirements (Section 42):
┬а┬а┬а The Act mandates that banks maintain a certain percentage of their demand and time liabilities as cash reserves with the RBI.
┬а9. Branch Licensing and Expansion (Section 23):
┬а┬а┬а The Act governs the establishment of new branches and the extension of banking operations to different regions.
┬а10. Audit and Inspection (Sections 30 to 36):
┬а┬а┬а The RBI is empowered to conduct regular inspections and audits of banking companies to ensure compliance with the Act.
┬а11. Powers of the Reserve Bank (Section 35A):
┬а┬а┬а The Act grants the RBI the authority to supersede the Board of Directors of a banking company in certain circumstances, such as when the company is not being managed properly.
┬а12. Penalties (Section 46):
┬а┬а┬а The Act prescribes penalties for violations of its provisions, including fines and imprisonment.
┬а13. Amendment and Repeal (Sections 56 and 58):
┬а┬а┬а The Act allows for the amendment of its provisions, and it also provides for the repeal of certain laws that were in existence before its enactment. The Banking Regulation Amendment Bill 2020 was passed recently to bring the cooperative banks under the supervision of the Reserve Bank of India to improve their status and protect depositors’ interests. It brought about 1482 Urban and 58 multi-state cooperative banks under the supervision of the RBI. ┬а┬а┬а
IV. The Act has the following benefits:
It has helped to reduce the risk of bank failures.┬аThe RBI’s licensing and regulatory powers have helped ensure that banks are well-managed and have adequate capital and liquidity to meet their obligations to depositors.
It has protected depositors’ interests.┬аThe DICGC’s deposit insurance scheme provides a safety net for depositors in the event of a bank failure.
It has promoted financial stability.┬аThe RBI’s control over credit and supervision of banks have helped prevent banks’ excessive risk-taking and maintain the financial system’s stability.
***
C. The BankerтАЩs Books Evidence Act, 1891.
I. Introduction:-
The Bankers’ Books Evidence Act of 1891 was enacted by the British Indian government in 1891. It was based on the English Bankers’ Books Evidence Act of 1879. The Act was introduced to make it easier and more convenient to prove the existence of banking transactions in court.
Before enacting the Bankers’ Books Evidence Act of 1891, banks were required to produce their original books in court to prove the existence of a banking transaction. This was often inconvenient and time-consuming and could also disrupt the bank’s business operations.
The Bankers’ Books Evidence Act of 1891 allows banks to provide certified copies of their books as evidence in court. This means that banks do not need to produce their original books in court and can continue operating their businesses normally.
II. Salient features of the Act:-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а Here are the salient features of the Bankers’ Books Evidence Act 1891:-
1. Important Definitions (S. 2):-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а The Act defines some important terms as follows-
(i) тАШBankтАЩ and тАШBankerтАЩ (S. 2 (2));- means
(a) any company or corporation carrying on the business of banking;
(b) any partnership or individual to whose books the provisions of this Act shall have been extended as hereinafter provided;
(c) any post office savings bank or money order office.
(ii) тАЬBankersтАЩ booksтАЭ (S. 2 (3)):- include ledgers, day books, cash books, account books, and all other records used in the ordinary business of the bank, whether these records are kept in written form or stored in microfilm, magnetic tape or any other form of mechanical or electronic data retrieval mechanism, either onsite or at an offsite location including a back-up or disaster recovery site of both;
(iii) тАЬLegal ProceedingтАЭ (S. 2 (4):- means,тАФ
(i) any proceeding or inquiry in which evidence is or may be given;
(ii) an arbitration; and
(iii) any investigation or inquiry under the Code of Criminal Procedure, 1973 (2 of 1974), or under any other law for the time being in force for the collection of evidence, conducted by a police officer or by any other person (not being a magistrate) authorised in this behalf by a magistrate or by any law for the time being in force;
(iv) тАЬCertified CopyтАЭ (S. 2 (8)):- means when the books of a bank,тАФ
(a) are maintained in written form, an (i) copy of any entry in such books together with a certificate written at the foot of such copy that it is a true copy of such entry, that such entry is contained in one of the ordinary books of the bank and was made in the usual and ordinary course of business and that such books are still in the custody of the bank, and (ii) where the copy was obtained by mechanical or another process which in itself ensured the accuracy of the copy, a further certificate to that effect, but (iii) where the book from which such copy was prepared has been destroyed in the usual course of the bank’s business after the date on which the copy has been so prepared, a further certificate to that effect, each such certificate being dated and subscribed by the principal accountant or manager of the bank with his name and official title; and
(b) consists of printouts of data stored in a floppy, disc, tape or any other electro-magnetic data storage device, a printout of such entry or a copy of such printout together with such statements certified in accordance with the provisions of section 2A.
(c) a printout of any entry in the books of a bank stored in microfilm, magnetic tape or any other form of mechanical or electronic data retrieval mechanism obtained by a mechanical or another process which in itself ensures the accuracy of such printout as a copy of such entry and such printout contains the certificate in accordance with the provisions of section 2A.
In Radheshyam G. Garg vs Safiyabai Ibrahim Lightwalla[9]
The Bombay High Court observed that тАШthe detailed ingredients mentioned in the defining Clause 8 of┬аSection 2┬аof the Bankers’ Books Evidence Act, 1891 for qualifying to be ‘certified copy’ are not mandatory but merely directory. Sufficient compliance, depending upon the facts and circumstances of each case, is enough to qualify a document as a ‘certified copy’.
(v) Conditions in the printout. (S. 2-A)тАФ
A printout of entry or a copy of printout referred to in sub-section (8) of section 2 shall be accompanied by the following, namely: тАФ (a) a certificate to the effect that it is a printout of such entry or a copy of such printout by the principal accountant or branch manager ; and (b) a certificate by a person in-charge of computer system containing a brief descriptions of the computer system and the particulars ofтАФ (A) the safeguards adopted by the system to ensure that data is entered or any other operation performed only by authorised persons; (B) the safeguards adopted to prevent and detect unauthorised change of data; (C) the safeguards available to retrieve data that is lost due to systemic failure or any other reasons; (D) the manner in which data is transferred from the system to removable media like floppies, discs, tapes or other electro-magnetic data storage devices; (E) the mode of verification in order to ensure that data has been accurately transferred to such removable media; (F) the mode of identification of such data storage devices; (G) the arrangements for the storage and custody of such storage devices;
(H) safeguards to prevent and detect any tampering with the system and any other factor that will vouch for the integrity and accuracy of the system. (I) a further certificate from the person in charge of the computer system to the effect that, to the best of his knowledge and behalf, such computer system operated properly at the material time, he was provided with all the relevant data, and the printout in question represents correctly or is appropriately derived from the relevant data.
In Om Prakash v. Central Bureau of Investigation[10]
HonтАЩble Delhi High Court held that S. 65 B[11] of the Indian Evidence Act is pari materia to S. 2 A of the BankersтАЩ Books Evidence Act. Therefore, they should be construed together.
2. Mode of proof of entries in bankers’ books (S. 4):
The section provides that a certified copy of any entry in a banker’s book shall be received as prima facie evidence of the existence of such entry and shall be admitted as evidence of the matters, transactions, and accounts therein recorded.
3. Case in which the officer of the bank is not compellable in producing books (S. 5):
This section provides that no bank officer shall be compellable to produce any banker’s book in any legal proceeding to which the bank is not a party unless by court order or a judge made for special cause.
4. Inspection of books by order of court or judge (S. 6):
This section provides that the court or a judge may order the inspection of a banker’s book by any party to a legal proceeding to which the bank is a party or by any court officer or judge.
5. Costs (S. 7):
This section provides that the costs of any application under the Act shall be at the discretion of the court or judge.
6. Amendments:-
The Bankers’ Books Evidence Act has been amended several times since it was enacted in 1891. The most recent amendment was made in 2010. This amendment extended the Act to apply to electronic records.
III. Benefits of the Act:-
The Act has the following benefits:-
(i) It makes it easier and more convenient for banks to prove the existence of banking transactions in court. Banks can provide certified copies of their books as evidence in court rather than having to produce their original books.
(ii) It protects the interests of depositors and borrowers. The Act ensures that banks are able to provide accurate and reliable evidence of banking transactions.
(iii) It promotes the efficiency of the Indian banking system. By reducing the time and cost of litigation, the Act helps banks to operate more efficiently.
The Bankers’ Books Evidence Act of 1891 is an important piece of legislation for the Indian banking system. It helps to ensure the smooth and efficient functioning of the banks and protects the interests of depositors and borrowers.
***
D. Information technology and E-Banking.
Information technology (IT) has revolutionised the banking sector, giving rise to electronic banking or e-banking. This transformation has significantly altered how individuals and businesses interact with financial institutions. We will discuss the impact of IT as follows-
1. Digital Transformation:
┬а┬а┬а IT has enabled banks to modernize their operations, transitioning from traditional brick-and-mortar establishments to digitally-driven institutions.
┬а┬а┬а Core banking systems, built on sophisticated IT infrastructures, now facilitate seamless transactions and data management.
2. Online Banking:
┬а┬а┬а Online banking allows customers to access their accounts, view balances, make transactions, and perform various banking activities through secure web portals.
┬а┬а┬а This offers convenience and accessibility, as customers can manage their finances anywhere with an internet connection.
3. Mobile Banking:
┬а┬а┬а The proliferation of smartphones and mobile apps has further extended banking services to handheld devices.
┬а┬а┬а Mobile banking apps provide a user-friendly interface for account management, fund transfers, bill payments, and advanced features like mobile check deposits.
4. ATM Networks:
┬а┬а┬а IT has empowered the widespread deployment of ATMs, enabling customers to withdraw cash, deposit checks, and perform other basic transactions around the clock.
5. Electronic Funds Transfer (EFT):
┬а┬а┬а EFT systems allow for the electronic transfer of funds between accounts within the same bank and across different financial institutions. This includes methods like NEFT, RTGS, and IMPS in India.
6. Online Bill Payment:
┬а┬а┬а Through secure banking portals, consumers can pay their bills online, from utilities to credit card payments, eliminating the need for physical checks.
7. Virtual Banking and Chatbots:
┬а┬а┬а Virtual banks operate entirely online, with no physical branches. They offer a full range of services, often at lower costs, leveraging IT for efficiency.
┬а┬а┬а Powered by artificial intelligence, Chatbots provide instant customer support, addressing queries and offering assistance 24/7.
8. Internet Security and Fraud Prevention:
┬а┬а┬а IT plays a crucial role in safeguarding sensitive financial information. Encryption, firewalls, multifactor authentication, and other security measures protect against cyber threats.
9. Data Analytics and Personalization:
┬а┬а┬а Banks use IT to analyse vast amounts of customer data, enabling them to offer tailored products and services and insights for better financial decision-making.
10. Blockchain and Cryptocurrencies:
┬а┬а┬а Technologies like blockchain, a decentralised ledger system, have spurred innovations in areas like cryptocurrencies (e.g., Bitcoin) and smart contracts, potentially transforming the nature of transactions and finance.
11. Regulatory Compliance and Reporting:
┬а┬а┬а IT systems help banks adhere to regulatory requirements, ensuring compliance with laws and standards governing the industry.
12. Financial Inclusion:
┬а┬а┬а E-banking has played a pivotal role in bringing financial services to underserved and remote areas, promoting financial inclusion.
In conclusion, information technology has revolutionized the banking sector, ushering in the e-banking era. This transformation has empowered consumers with convenience, accessibility, and a wider array of financial services. However, it also brings challenges, particularly in terms of cybersecurity and data privacy. The continued evolution of IT will undoubtedly shape the future of banking, creating new opportunities and challenges for financial institutions and their customers.
*****
Rererences:-
https://blog.ipleaders.in/banking-regulation-act-1949/
https://www.indiacode.nic.in/bitstream/123456789/1885/1/A194910.pdf
https://indiankanoon.org/doc/107355376/
All India Reprter (AIR)
https://blog.ipleaders.in/overview-bankers-books-evidence-act-1891/
(.. 2..)
рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди
A. рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ (RBI)-
I. рдкрд░рд┐рдЪрдп:-
рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ (RBI) рд╣реА рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдкреНрд░рд╛рдзрд┐рдХрд░рдг рдореНрд╣рдгреВрди рдХрд╛рд░реНрдп рдХрд░рддреЗ, рдЬреНрдпрд╛рд╡рд░ рджреЗрд╢рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЪрд▓рди рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдВрдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рдкреНрд░рдореБрдЦ рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░реА рд╕реЛрдкрд╡рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реА рдЖрд╣реЗ. 1 рдПрдкреНрд░рд┐рд▓ 1935 рд░реЛрдЬреА рд╕реНрдерд╛рдкрди рдЭрд╛рд▓реЗрд▓реА, RBI рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдзреЛрд░рдгреЗ рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рдгреЗ рдЖрдгрд┐ рдЕрдВрдорд▓рд╛рдд рдЖрдгрдгреЗ, рдЪрд▓рди рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреЗ, рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрд╡рд░ рджреЗрдЦрд░реЗрдЦ рдХрд░рдгреЗ рдЖрдгрд┐ рд╕реНрдерд┐рд░ рдЖрдгрд┐ рд▓рд╡рдЪрд┐рдХ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдкрд░рд┐рд╕рдВрд╕реНрдереЗрд▓рд╛ рдЪрд╛рд▓рдирд╛ рджреЗрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдореВрд▓рднреВрдд рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡рддреЗ. рд╕рдореГрджреНрдз рдРрддрд┐рд╣рд╛рд╕рд┐рдХ рд╡рд╛рд░рд╕рд╛ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛, RBI рдХрдбреЗ рднрд╛рд░рддрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдкреНрд░рд╢рд╛рд╕рдирд╛рдд рдордзреНрдпрд╡рд░реНрддреА рд╕реНрдерд╛рди рдЖрд╣реЗ рдЖрдгрд┐ рджреЗрд╢рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдкрд░рд┐рджреГрд╢реНрдпрд╛рд▓рд╛ рдЖрдХрд╛рд░ рджреЗрдгреНрдпрд╛рдд рддреА рдорд╣рддреНрддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡рдд рдЕрд╕рддреЗ.
II. рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪрд╛ рдЗрддрд┐рд╣рд╛рд╕ :-
┬а┬а┬а┬а рд░рд┐рдЭрд╡реНрд░реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ (RBI) рдЪрд╛ 20 рд╡реНрдпрд╛ рд╢рддрдХрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдкреВрд░реНрд╡рд╛рд░реНрдзрд╛рддреАрд▓ рдПрдХ рд╕рдореГрджреНрдз рдЖрдгрд┐ рдРрддрд┐рд╣рд╛рд╕рд┐рдХ рдЗрддрд┐рд╣рд╛рд╕ рдЖрд╣реЗ.
рднрд╛рд░рддрд╛рд╕рд╛рдареА рдордзреНрдпрд╡рд░реНрддреА рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рд╕реНрдерд╛рдкрдиреЗрдЪреА рдХрд▓реНрдкрдирд╛ рд╕рд░реНрд╡рдкреНрд░рдердо рд╣рд┐рд▓реНрдЯрди рдпрдВрдЧ рдХрдорд┐рд╢рдирдиреЗ 1926 рдордзреНрдпреЗ рдорд╛рдВрдбрд▓реА рд╣реЛрддреА. рдпрд╛ рд╢рд┐рдлрд╛рд░рд╢реАрдирдВрддрд░, рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934 рдиреБрд╕рд╛рд░ 1 рдПрдкреНрд░рд┐рд▓ 1935 рд░реЛрдЬреА рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛рдЪреА рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реА. .
рд╕рд░ рдСрд╕реНрдмреЛрд░реНрди рд╕реНрдорд┐рде, рдПрдХ рдкреНрд░рддрд┐рд╖реНрдард┐рдд рдмреНрд░рд┐рдЯрд┐рд╢ рдмрдБрдХрд░, рдпрд╛рдВрдЪреА RBI рдЪреЗ рдкрд╣рд┐рд▓реЗ рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░ рдореНрд╣рдгреВрди рдирд┐рдпреБрдХреНрддреА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реА. рдмрдБрдХреЗрдиреЗ рдкреНрд░рддреНрдпреЗрдХреА рд╢рдВрднрд░ рд░реБрдкрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╢реЗрдЕрд░реНрд╕рдордзреНрдпреЗ рд╡рд┐рднрд╛рдЧреВрди рдкрд╛рдЪ рдХреЛрдЯреА рд░реБрдкрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓рд╛рдиреЗ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬ рд╕реБрд░реВ рдХреЗрд▓реЗ.
рд╕реБрд░реБрд╡рд╛рддреАрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рд│рд╛рдд, рдЖрд░рдмреАрдЖрдпрдиреЗ рднрд╛рд░рддреАрдп рдЕрд░реНрдерд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрд▓рд╛ рд╕реНрдерд┐рд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА, рд╡рд┐рд╢реЗрд╖рдд: рдорд╣рд╛рдордВрджреА рдЖрдгрд┐ рджреНрд╡рд┐рддреАрдп рд╡рд┐рд╢реНрд╡рдпреБрджреНрдзрд╛рдореБрд│реЗ рдирд┐рд░реНрдорд╛рдг рдЭрд╛рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдЖрд╡реНрд╣рд╛рдирд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡рднреВрдореАрд╡рд░ рдорд╣рддреНрддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡рд▓реА. рдЪрд▓рди рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг рдЖрдгрд┐ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реНрдерд┐рд░рддрд╛ рд░рд╛рдЦрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЙрдкрд╛рдпрдпреЛрдЬрдирд╛ рдХреЗрд▓реНрдпрд╛.
рд╕реНрд╡рд╛рддрдВрддреНрд░реНрдпрд╛рдирдВрддрд░ , RBI рдиреЗ рднрд╛рд░рддрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдзреЛрд░рдгрд╛рдВрд╢реА рдЬреБрд│рд╡реВрди рдШреЗрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдорд╣рддреНрддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рдмрджрд▓ рдХреЗрд▓реЗ. 1949 рдордзреНрдпреЗ, рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ RBI рдЪреЗ рд░рд╛рд╖реНрдЯреНрд░реАрдпреАрдХрд░рдг рдХреЗрд▓реЗ рдЖрдгрд┐ рддреА рдкреВрд░реНрдгрдкрдгреЗ рд╕рд░рдХрд╛рд░реА рдорд╛рд▓рдХреАрдЪреА рд╕рдВрд╕реНрдерд╛ рдмрдирд▓реА.
рд╡рд░реНрд╖рд╛рдиреБрд╡рд░реНрд╖реЗ, RBI рднрд╛рд░рддрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдмрджрд▓рддреНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдкрд░рд┐рджреГрд╢реНрдпрд╛рд╢реА рдЬреБрд│рд╡реВрди рдШреЗрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╡рд┐рдХрд╕рд┐рдд рдЭрд╛рд▓реА. рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реБрдзрд╛рд░рдгрд╛ рд▓рд╛рдЧреВ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд, рдирд╡реАрди рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕рд╛рдзрдиреЗ рд╕рд╛рджрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдорд╣рддреНрддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡рд▓реА.
рдЖрдЬ, рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рднрд╛рд░рддрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрдЪрд╛ рдПрдХ рдЖрдзрд╛рд░рд╕реНрддрдВрдн рдореНрд╣рдгреВрди рдЙрднреА рдЖрд╣реЗ, рддрд┐рдЪреНрдпрд╛рдХрдбреЗ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдзреЛрд░рдг рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рдгреЗ рдЖрдгрд┐ рдЪрд▓рди рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдкрд╛рд╕реВрди рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдЖрдгрд┐ рджреЗрдЦрд░реЗрдЦ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдкрд░реНрдпрдВрддрдЪреНрдпрд╛ рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд▒реНрдпрд╛ рд╕реЛрдкрд╡рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реНрдпрд╛ рдЖрд╣реЗрдд.
III. RBI рдЪреЗ рд╕рдВрд╡рд┐рдзрд╛рди (S. 8) рдЖрдгрд┐ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди (S. 7) :-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ (RBI) рд╣реЗ рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934 рдордзреНрдпреЗ рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╕рд░реНрд╡рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢рдХ рдХрд╛рдпрджреЗрд╢реАрд░ рдЪреМрдХрдЯреАрджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рд┐рдд рдХреЗрд▓реЗ рдЬрд╛рддреЗ. рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934 рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдкрд░рд┐рднрд╛рд╖рд┐рдд рдХреЗрд▓реНрдпрд╛рдиреБрд╕рд╛рд░, рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪреЗ рд╕рдВрд╡рд┐рдзрд╛рди рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХ рднрд╛рд░рддреАрдп рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрддреАрд▓ рдХрд╛рд░реНрдпреЗ, рдкреНрд░рд╢рд╛рд╕рди рд╕рд╛рдареА рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХ рддреЗ рдлреНрд░реЗрдорд╡рд░реНрдХ рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рддреЗ.
рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдШрдЯрдиреЗрддреАрд▓ рдореБрдЦреНрдп рдШрдЯрдХ рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рдЖрд╣реЗрдд:
1. рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛ рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдЧрдорди:
рд╣рд┐рд▓реНрдЯрди рдпрдВрдЧ рдХрдорд┐рд╢рдирдЪреНрдпрд╛ рд╢рд┐рдлрд╛рд░рд╢реАрдВрд╡рд░ рдЖрдзрд╛рд░рд┐рдд 1 рдПрдкреНрд░рд┐рд▓ 1935 рд░реЛрдЬреА RBI рдЪреА рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реА. рд╡реИрдзрд╛рдирд┐рдХ рд╕рдВрд╕реНрдерд╛ рдореНрд╣рдгреВрди рддреНрдпрд╛рдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓рд╛.
2. рдорд╛рд▓рдХреА рдЖрдгрд┐ рд░рдЪрдирд╛:
RBI рд╣реА рд╕рд░рдХрд╛рд░реА рдорд╛рд▓рдХреАрдЪреА рд╕рдВрд╕реНрдерд╛ рдЖрд╣реЗ. рд╕реБрд░реБрд╡рд╛рддреАрд▓рд╛, рддреА рдЦрд╛рдЬрдЧреА рдорд╛рд▓рдХреАрдЪреА рд╣реЛрддреА, рдкрд░рдВрддреБ 1949 рдордзреНрдпреЗ, рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ рдмрдБрдХреЗрдЪреЗ рд░рд╛рд╖реНрдЯреНрд░реАрдпреАрдХрд░рдг рдХреЗрд▓реАрдЖрдгрд┐ рддреА рдкреВрд░реНрдгрдкрдгреЗ рд╕рд░рдХрд╛рд░реА рдорд╛рд▓рдХреАрдЪреА рдХреЗрд▓реА.
3. рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ рдордВрдбрд│:
RBI рдЪреА рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рдкреНрд░рд╢рд╛рд╕рдХреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛ рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ рдордВрдбрд│ рдЖрд╣реЗ. рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рдмреЛрд░реНрдб рдзреЛрд░рдгреЗ рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ RBI рдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рд╡рд░ рджреЗрдЦрд░реЗрдЦ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ. рд╣реА RBI рдЪреА рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рдкреНрд░рд╢рд╛рд╕рдХреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛ рдЖрд╣реЗ. рдпрд╛рдд рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рд╕рджрд╕реНрдпрд╛рдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдЖрд╣реЗ.
( i ) RBI рдЪреЗ рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░
(ii) RBI рдЪреЗ рдЪрд╛рд░ рдбреЗрдкреНрдпреБрдЯреА рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░
(iii) рдХреЗрдВрджреНрд░ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ рдирд╛рдордирд┐рд░реНрджреЗрд╢рд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реЗ рджрд╣рд╛ рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ
(iv) рдХреЗрдВрджреНрд░ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдЪреНрдпрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд▒реНрдпрд╛рдВрдордзреВрди рдХреЗрдВрджреНрд░ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ рдирд╛рдордирд┐рд░реНрджреЗрд╢рд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реЗ рджреЛрди рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ
(v) RBI рдЪреНрдпрд╛ рд╕реНрдерд╛рдирд┐рдХ рдордВрдбрд│рд╛рдВрдордзреВрди рдХреЗрдВрджреНрд░ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ рдирд╛рдордирд┐рд░реНрджреЗрд╢рд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реЗ рдЪрд╛рд░ рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ.
4. рд░рд╛рдЬреНрдпрдкрд╛рд▓:
рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░ рд╣реЗ RBI рдордзреАрд▓ рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рджрд░реНрдЬрд╛рдЪреЗ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░реА рдЖрд╣реЗрдд рдЖрдгрд┐ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреА рдирд┐рдпреБрдХреНрддреА рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░ рдХрд░рддреЗ. рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░ рд╣реЗ рдореБрдЦреНрдп рдХрд╛рд░реНрдпрдХрд╛рд░реА рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░реА рдореНрд╣рдгреВрди рдХрд╛рдо рдХрд░рддрд╛рдд рдЖрдгрд┐ RBI рдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрдкреВрд░реНрдг рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдЖрдгрд┐ рдкреНрд░рд╢рд╛рд╕рдирд╛рд╕рд╛рдареА рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░ рдЕрд╕рддрд╛рдд. рддреЗ рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ рдордВрдбрд│рд╛рдЪреЗ рдкреНрд░рдореБрдЦ рдЖрд╣реЗрдд. рд░рд╛рдЬреНрдпрдкрд╛рд▓рд╛рдВрдЪреА рдирд┐рдпреБрдХреНрддреА рдХреЗрдВрджреНрд░ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдХрдбреВрди рдкрд╛рдЪ рд╡рд░реНрд╖рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрд╕рд╛рдареА рдХреЗрд▓реА рдЬрд╛рддреЗ.
5. рдбреЗрдкреНрдпреБрдЯреА рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░:
RBI рдордзреНрдпреЗ рдЕрдиреЗрдХ рдбреЗрдкреНрдпреБрдЯреА рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░ рдЖрд╣реЗрдд, рдЬреНрдпрд╛рдВрдЪреА рдирд┐рдпреБрдХреНрддреА рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рджреЗрдЦреАрд▓ рдХреЗрд▓реА рдЬрд╛рддреЗ. рддреЗ RBI рдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╡рд┐рд╡рд┐рдз рдкреИрд▓реВрдВрдордзреНрдпреЗ рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░рд▓рд╛ рдорджрдд рдХрд░рддрд╛рдд. рдирд╛рдпрдм рд░рд╛рдЬреНрдпрдкрд╛рд▓рд╛рдВрдЪреА рдирд┐рдпреБрдХреНрддреАрд╣реА рдХреЗрдВрджреНрд░ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдХрдбреВрди рдкрд╛рдЪ рд╡рд░реНрд╖рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрд╕рд╛рдареА рдХреЗрд▓реА рдЬрд╛рддреЗ.
6. рд╕реНрдерд╛рдирд┐рдХ рдордВрдбрд│реЗ:
RBI рдЪреА рдЪрд╛рд░ рд╕реНрдерд╛рдирд┐рдХ рдордВрдбрд│реЗ рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рд╡реЗрдЧрд╡реЗрдЧрд│реНрдпрд╛ рдкреНрд░рджреЗрд╢рд╛рдд (рдореБрдВрдмрдИ, рдХреЛрд▓рдХрд╛рддрд╛, рдЪреЗрдиреНрдирдИ рдЖрдгрд┐ рдирд╡реА рджрд┐рд▓реНрд▓реА) рдЖрд╣реЗрдд. рд╣реА рдордВрдбрд│реЗ рд╕реНрдерд╛рдирд┐рдХ рд╕рдорд╕реНрдпрд╛рдВрд╡рд░ RBI рд▓рд╛ рд╕рд▓реНрд▓рд╛ рджреЗрддрд╛рдд рдЖрдгрд┐ рд╡рд┐рд╡рд┐рдз рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╣рд┐рддрд╛рдЪреЗ рдкреНрд░рддрд┐рдирд┐рдзрд┐рддреНрд╡ рдХрд░рддрд╛рдд.
RBI рд╣реА рд╕рд░рдХрд╛рд░реА рдорд╛рд▓рдХреАрдЪреА рд╕рдВрд╕реНрдерд╛ рдЕрд╕рддрд╛рдирд╛, рддрд┐рд▓рд╛ рд╕реНрд╡рддрдВрддреНрд░рдкрдгреЗ рдХрд╛рд░реНрдпреЗ рдкрд╛рд░ рдкрд╛рдбрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдХрд╛рд╣реА рдкреНрд░рдорд╛рдгрд╛рдд рд╕реНрд╡рд╛рдпрддреНрддрддрд╛ рджрд┐рд▓реА рдЬрд╛рддреЗ. рддрдерд╛рдкрд┐, рддреА рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░рд▓рд╛ рджреЗрдЦреАрд▓ рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ рдЖрдгрд┐ рддрд┐рдиреЗ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдзреЛрд░рдгрд╛рдВрдЪреЗ рдЖрдгрд┐ рдирд┐рд░реНрджреЗрд╢рд╛рдВрдЪреЗ рдкрд╛рд▓рди рдХрд░рдгреЗ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХ рдЖрд╣реЗ.
рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░ рдЖрдгрд┐ рдбреНрдпреБрдкреНрдЯреА рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░ рдЖрдкрд▓рд╛ рд╕рдВрдкреВрд░реНрдг рд╡реЗрд│ рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рд╕рд╛рдареА рджреЗрддрд╛рдд рдЖрдгрд┐ рд╡реЗрддрди рдШреЗрддрд╛рдд. рдХреЗрдВрджреНрд░ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдЪреНрдпрд╛ рдорд╛рдиреНрдпрддреЗрдиреЗ, рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рдордВрдбрд│рд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдирд┐рд░реНрдзрд╛рд░рд┐рдд рдХреЗрд▓реНрдпрд╛рдиреБрд╕рд╛рд░ рднрддреНрддреЗ .
IV. рдХрд╛рд░реНрдпреЗ рдЖрдгрд┐ рд╢рдХреНрддреА:
RBI рдЪреЗ рдкреНрд░рд╛рдердорд┐рдХ рдХрд╛рд░реНрдп рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рдЪрд▓рдирд╡рд┐рд╖рдпрдХ рд╕реНрдерд┐рд░рддрд╛ рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд┐рдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рджреГрд╖реНрдЯреАрдХреЛрдирд╛рддреВрди рдиреЛрдЯрд╛ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреЗ рдЖрдгрд┐ рд░рд╛рдЦреАрд╡ рдареЗрд╡рдгреНрдпрд╛рдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреЗ рдЖрдгрд┐ рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдпрддрдГ рджреЗрд╢рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЪрд▓рди рдЖрдгрд┐ рдкрдд рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрд▓рд╛ рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдлрд╛рдпрджреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЪрд╛рд▓рд╡рдгреЗ рд╣реЗ рдЖрд╣реЗ.
рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рд░реНрдпрд╛рдВрдЪреА рддрдкрд╢реАрд▓рд╡рд╛рд░ рдиреЛрдВрдж рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ :-
1. рдЪрд▓рдиреА рдиреЛрдЯ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ (S. 22):
рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ рдЬрд╛рд░реА рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдПрдХ рд░реБрдкрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдиреЛрдЯрд╛ рдЖрдгрд┐ рдирд╛рдгреА рд╡рдЧрд│рддрд╛ рднрд╛рд░рддрд╛рдд рдЪрд▓рдиреА рдиреЛрдЯрд╛ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдПрдХрдореЗрд╡ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ RBI рд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ . рдЪрд▓рдирд╛рдЪреА рд░рдЪрдирд╛, рдЙрддреНрдкрд╛рджрди рдЖрдгрд┐ рдПрдХреВрдг рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдпрд╛рд╕рд╛рдареАрд╣реА RBI рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ.
рдЖрд░рдмреАрдЖрдп рд╡рд┐рд░реБрджреНрдз рдкреАрдЕрд░рд▓реЗрд╕ рдЬрдирд░рд▓ рдлрд╛рдпрдирд╛рдиреНрд╕ рдЕрдБрдб рдЗрдиреНрд╡реНрд╣реЗрд╕реНрдЯрдореЗрдВрдЯ рдХрдВрдкрдиреА рд▓рд┐ [12].
рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдиреЗ рдЕрд╕реЗ рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗ рдХреА RBI рд▓рд╛ рднрд╛рд░рддрд╛рдд рдЪрд▓рдиреА рдиреЛрдЯ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдирдиреНрдп рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ рдЖрдгрд┐ рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░рд╕рд╣ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рд╕рдВрд╕реНрдерд╛ RBI рдЪреНрдпрд╛ рдЕрдзрд┐рдХреГрддрддреЗрд╢рд┐рд╡рд╛рдп рдЪрд▓рди рдЬрд╛рд░реА рдХрд░реВ рд╢рдХрдд рдирд╛рд╣реА.
рдЗрдВрдЯрд░рдиреЗрдЯ рд╡ рдореЛрдмрд╛рдИрд▓ рдЕрд╕реЛ. рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рд╡рд┐. рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛[13]
рдЖрд░рдмреАрдЖрдп рдХреЗрд╡рд│ рдХрд╛рдпрджреЗрд╢реАрд░ рдорд╛рдиреНрдпрддрд╛рдкреНрд░рд╛рдкреНрдд рдЪрд▓рдирдЪ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрд┐рдд рдХрд░реВ рд╢рдХрдд рдирд╛рд╣реА, рддрд░ рдмрдирд╛рд╡рдЯ рдЪрд▓рди рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЪрд▓рдирд╛рдЪреА рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡реВ рд╢рдХрдгрд╛рд░реЗ рдЪрд▓рди рдЕрд░реНрдерд╛рдд рдЖрднрд╛рд╕реА рдЪрд▓рди рджреЗрдЦреАрд▓ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрд┐рдд рдХрд░реВ рд╢рдХрддреЗ, рдЕрд╕реЗ рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдп рдиреЗ рдореНрд╣рдЯрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ. рддреНрдпрд╛рдВрдиреА ┬ардЪрд▓рдирд╛рдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА RBI рдЪреА рд╢рдХреНрддреА┬а рдорд╛рдиреНрдп рдХреЗрд▓реА рдЖрд╣реЗ.
2. рд╕рд░рдХрд╛рд░рд▓рд╛ рдмрдБрдХрд░:
RBI рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░рдЪреЗ рдмрдБрдХрд░, рдПрдЬрдВрдЯ рдЖрдгрд┐ рд╕рд▓реНрд▓рд╛рдЧрд╛рд░ рдореНрд╣рдгреВрди рдХрд╛рдо рдХрд░рддреЗ. рд╣реЗ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдЪреЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрд┐рдд рдХрд░рддреЗ, рдЬреНрдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рдкреИрд╢рд╛рдВрдЪреА рдкрд╛рд╡рддреА рдЖрдгрд┐ рднрд░рдгрд╛, рддрд╕реЗрдЪ рд╕рд╛рд░реНрд╡рдЬрдирд┐рдХ рдХрд░реНрдЬрд╛рдЪреЗ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рд╕рдорд╛рд╡рд┐рд╖реНрдЯ рдЖрд╣реЗ.
3. рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмрдБрдХ:-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а рдЖрд░рдмреАрдЖрдп рд╡рд┐рд╡рд┐рдз рдмрдБрдХрд╛рдВрд╕рд╛рдареА рдПрдХ рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдмрдБрдХрд░ рдЖрд╣реЗ рдЬреЗ рдирд┐рдзреАрдЪреНрдпрд╛ рдЖрдВрддрд░рдмрдБрдХ рд╣рд╕реНрддрд╛рдВрддрд░рдгрд╛рдЪреЗ рд╕реЗрдЯрд▓рдореЗрдВрдЯ рд╕рдХреНрд╖рдо рдХрд░рддреЗ. рд╣реЗ рдЕрд▓реНрдкрдХрд╛рд▓реАрди рдХрд░реНрдЬ рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рд╕рд▓реНрд▓рд╛ рджреЗрддреЗ.
рдЬреЛрд╕реЗрдл рдХреБрд░реБрд╡рд┐рд▓рд╛ рд╡реЗрд▓реНрд▓реБрдХреБрдиреЗрд▓ рд╡рд┐рд░реБрджреНрдз рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛[14]рдкреНрд░рдХрд░рдгрд╛рдд
рд╕реБрдкреНрд░реАрдо рдХреЛрд░реНрдЯрд╛рдиреЗ рдЕрд╕реЗ рд╕рд╛рдВрдЧрд┐рддрд▓реЗ рдХреА рдЖрд░рдмреАрдЖрдп рдЗрддрд░ рдмрдБрдХрд╛рдВрд╕рд╛рдареА рдмрдБрдХрд░ рдЖрд╣реЗ рдЬреНрдпрд╛рдВрдЪреЗ рдЙрджреНрджреАрд╖реНрдЯ рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рдХреНрд░реЗрдбрд┐рдЯ рд╕рд┐рд╕реНрдЯрдо рд╕реНрдерд┐рд░рддрд╛ рдЖрдгрдгреЗ рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреЗ рдЖрд╣реЗ. RBI рд╣реА рдХрд░реНрдЬ рджреЗрдгрд╛рд░рд╛ рд╢реЗрд╡рдЯрдЪрд╛ рдкрд░реНрдпрд╛рдп рдЖрд╣реЗ.
4. рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреЗ рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдХ:
RBI рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ, рдЬреНрдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рдмрдБрдХрд╛, рдиреЙрди-рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рдХрдВрдкрдиреНрдпрд╛ (NBFC) рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдЖрд╣реЗ. рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдХреАрдп рдХрд╛рд░реНрдпрд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рд╡реНрдпрд╛рд╡рд╕рд╛рдпрд┐рдХ рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рдкрд░рд╡рд╛рдиреЗ рджреЗрдгреЗ, рдЗрддрд░ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреА рддрдкрд╛рд╕рдгреА рдХрд░рдгреЗ, рдмрд┐рдЧрд░ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрд╡рд░ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг рдареЗрд╡рдгрд╛рд░реА рдареЗрд╡ рд╡рд┐рдорд╛ рдпреЛрдЬрдирд╛ рд▓рд╛рдЧреВ рдХрд░рдгреЗ рдпрд╛рдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рд╣реЛрддреЛ.
рдЖрд░рдмреАрдЖрдп рд╡рд┐рд░реБрджреНрдз рдкреАрдЕрд░рд▓реЗрд╕ рдЬрдирд░рд▓ рдлрд╛рдпрдирд╛рдиреНрд╕ рдЕрдБрдб рдЗрдиреНрд╡реНрд╣реЗрд╕реНрдЯрдореЗрдВрдЯ рдХрдВрдкрдиреА рд▓рд┐ [15].
рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╣рд┐рддрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рджреЗрд╢рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реНрдереИрд░реНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдиреЙрди-рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рдХрдВрдкрдиреНрдпрд╛рдВрдЪреЗ (рдПрдирдмреАрдПрдлрд╕реА) рдирд┐рдпрдорди рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрд░рдмреАрдЖрдпрд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ, рдЕрд╕реЗ рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдиреЗ рдореНрд╣рдЯрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ. рдЕрд╢рд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░реЗ, рддреА рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмрдБрдХ рдореНрд╣рдгреВрди рдХрд╛рдо рдХрд░рддреЗ.
5. рдкрд░рдХреАрдп рдЪрд▓рди рд╕рд╛рдареНрдпрд╛рдЪреЗ рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдХ:
RBI рджреЗрд╢рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдкрд░рдХреАрдп рдЪрд▓рдирд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╕рд╛рдареНрдпрд╛рдЪреЗ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдХрд░рддреЗ, рдЬреЗ рднрд╛рд░рддреАрдп рд░реБрдкрдпрд╛рдЪреЗ рдмрд╛рд╣реНрдп рдореВрд▓реНрдп рд░рд╛рдЦрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рдПрдХреВрдгрдЪ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реНрдерд┐рд░рддреЗрд╕рд╛рдареА рдорд╣рддреНрддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рдЖрд╣реЗ. рдЕрдХреНрд╖рдп рдПрди рдкрдЯреЗрд▓ рд╡рд┐рд░реБрджреНрдз RBI (2021)[16] рдордзреНрдпреЗ рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдиреЗ рдЕрд╕реЗ рдорд╛рдирд▓реЗ рдХреА рдореЛрдареНрдпрд╛ рдкреНрд░рдорд╛рдгрд╛рд╡рд░ рд▓реЛрдХрд╕рдВрдЦреНрдпрд╛ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓рд╛ рд╡рд┐рдХрд╕рдирд╢реАрд▓ рджреЗрд╢ рдкрд░рдХреАрдп рдЧрдВрдЧрд╛рдЬрд│реА рдЖрдгрд┐ рдЖрдпрд╛рдд рдирд┐рдпрдорди рдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛рддреАрд▓ рд╕рдорддреЛрд▓ рд░рд╛рдЦрдгреНрдпрд╛рдЪреЗ RBI рдЪреЗ рдзреЛрд░рдг рд╡рд┐рд╡рд╛рджрд┐рдд рд╣реЛрдК рд╢рдХрдд рдирд╛рд╣реА. RBI рд▓рд╛ FEMA рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рдкрд░рдХреАрдп рдЪрд▓рди рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрд┐рдд, рдирд┐рдпрдорди рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ. рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ рд╕реНрд╡реАрдХрд╛рд░рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдзреЛрд░рдгрд╛рдордзреНрдпреЗ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпреЗ рд╣рд╕реНрддрдХреНрд╖реЗрдк рдХрд░рдд рдирд╛рд╣реАрдд рдЕрд╕рд╛ рдЕрд▓рд┐рдЦрд┐рдд рдХрд╛рдпрджрд╛ рдЖрд╣реЗ.
6. рдЪрд▓рдирд╡рд┐рд╖рдпрдХ рдзреЛрд░рдг рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рдгреЗ:
RBI рдХрд┐рдорддреАрдЪреА рд╕реНрдерд┐рд░рддрд╛ рд░рд╛рдЦрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╡рд╛рдвреАрд▓рд╛ рд╕рдорд░реНрдерди рджреЗрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдкреБрд░реЗрд╕рд╛ рдкрддрдкреБрд░рд╡рдард╛ рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдореМрджреНрд░рд┐рдХ рдзреЛрд░рдг рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рддреЗ рдЖрдгрд┐ рддреНрдпрд╛рдЪреА рдЕрдВрдорд▓рдмрдЬрд╛рд╡рдгреА рдХрд░рддреЗ.
7. рд╡рд┐рдХрд╛рд╕рд╛рддреНрдордХ рднреВрдорд┐рдХрд╛:
RBI рдкрдд, рд░реЛрдЦреЗ рдЖрдгрд┐ рдкрд░рдХреАрдп рдЪрд▓рди рдмрд╛рдЬрд╛рд░рдкреЗрдареЗрд╕рд╣ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рдмрд╛рдЬрд╛рд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡рд┐рдХрд╛рд╕рд╛рд╕ рдкреНрд░реЛрддреНрд╕рд╛рд╣рди рджреЗрддреЗ, рдЬреНрдпрд╛рдореБрд│реЗ рдХрд░реНрдЬрд╛рдЪреЗ рдХрд╛рд░реНрдпрдХреНрд╖рдо рд╡рд╛рдЯрдк рдЗ. рдХрд░рддрд╛ рдпреЗрддреЗ.
рд╕рдЬреНрдЬрди рдмрдБрдХ (рдкреА) рд▓рд┐рдорд┐рдЯреЗрдб [17]рдордзреНрдпреЗ V. RBI
рдорджреНрд░рд╛рд╕ рд╣рд╛рдпрдХреЛрд░реНрдЯрд╛рдиреЗ рдЕрд╕реЗ рдирд┐рд░реАрдХреНрд╖рдг рдиреЛрдВрджрд╡рд▓реЗ рдХреА “рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪреЗ рдореБрдЦреНрдп рдХрд╛рд░реНрдп рдореНрд╣рдгрдЬреЗ рджреЗрд╢рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЪрд▓рди рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреЗ рдЬреЗрдгреЗрдХрд░реВрди рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реНрдерд┐рд░рддрд╛ рдЯрд┐рдХрд╡реВрди рдареЗрд╡рддрд╛ рдпреЗрдИрд▓ рдЖрдгрд┐ рддрд┐рдЪреНрдпрд╛ рд╡рд╛рдвреАрд╕ рдорджрдд рд╣реЛрдИрд▓. рдЪрд▓рдиреА рдиреЛрдЯрд╛ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдПрдХрдореЗрд╡ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдмрдБрдХреЗрд▓рд╛ рдорд┐рд│рд╛рд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ рдЖрдгрд┐ рддреА рд╕рд░рдХрд╛рд░рд▓рд╛ рдмрдБрдХрд░ рдореНрд╣рдгреВрдирд╣реА рдХрд╛рдо рдХрд░рддреЗ. рд╣реЗ рд╡рд┐рд╡рд┐рдз рд╡реНрдпрд╛рд╡рд╕рд╛рдпрд┐рдХ рдмрдБрдХрд╛ рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрд╕рд╛рдареА рдмрдБрдХрд░ рдореНрд╣рдгреВрди рджреЗрдЦреАрд▓ рдХрд╛рд░реНрдп рдХрд░рддреЗ рдЖрдгрд┐ рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдзрдбрд╛ II рдордзреНрдпреЗ рд╡рд┐рд╣рд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реЗ рд╡рд┐рд╡рд┐рдз рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдХрд░реНрддрд╡реНрдпреЗ рдЖрд╣реЗрдд.
рд╢реЗрд╡рдЯреА, рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛, рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934 рдиреБрд╕рд╛рд░, рднрд╛рд░рддреАрдп рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрдордзреНрдпреЗ рдмрд╣реБрдЖрдпрд╛рдореА рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡рддреЗ.
V. рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934 рдЪреЗ рдард│рдХ рд╡реИрд╢рд┐рд╖реНрдЯреНрдп:-
рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934 рд╣рд╛ рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ (RBI), рднрд╛рд░рддрд╛рдЪреА рдордзреНрдпрд╡рд░реНрддреА рдмрдБрдХ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рд┐рдд рдХрд░рдгрд╛рд░рд╛ рдкреНрд░рд╛рдердорд┐рдХ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдЖрд╣реЗ. рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рднрд╛рд░рддрд╛рдд рдЪрд▓рдирд╡рд┐рд╖рдпрдХ рдкреНрд░рд╛рдзрд┐рдХрд░рдг рд╕реНрдерд╛рдкрди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрдЪреНрдпрд╛ рдирд┐рдпрдордирд╛рдЪреА рддрд░рддреВрдж рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд▓рд╛рдЧреВ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓рд╛ рд╣реЛрддрд╛.
рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ V рдкреНрд░рдХрд░рдг рдЖрдгрд┐ 58 рд╡рд┐рднрд╛рдЧрд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рд╡рд┐рднрд╛рдЧрд▓реЗрд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ. рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рддреАрд▓ рдкреНрд░рдореБрдЦ рддрд░рддреБрджреАрдВрдЪреЗ рддрдкрд╢реАрд▓рд╡рд╛рд░ рд╡рд┐рд╣рдВрдЧрд╛рд╡рд▓реЛрдХрди рдЦрд╛рд▓реАрд▓рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рдЖрд╣реЗ.
рдкреНрд░рдХрд░рдг I: рдкреНрд░рд╛рдердорд┐рдХ (рдХ. рез рддреЗ реи)-
рдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд░рдгрд╛рдордзреНрдпреЗ рд▓рд╣рд╛рди рд╢реАрд░реНрд╖рдХ рдореНрд╣рдгрдЬреЗ рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934, рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреА рд╡реНрдпрд╛рдкреНрддреА рдЖрдгрд┐ рдкреНрд░рд╛рд░рдВрдн, рддрд╕реЗрдЪ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рд╡рд╛рдкрд░рд▓реНрдпрд╛ рдЬрд╛рдгрд╛рд▒реНрдпрд╛ рдкреНрд░рдореБрдЦ рд╕рдВрдЬреНрдЮрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╛рдЦреНрдпрд╛ рдЖрд╣реЗрдд.
рдкреНрд░рдХрд░рдг II: рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪреА рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛, рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдЧрдорди (Ss. 3 рддреЗ 19)-
рд╣рд╛ рдкреНрд░рдХрд░рдг RBI рдЪреА рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛ рдЖрдгрд┐ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛рд╢реА рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рдд рдЖрд╣реЗ. рд╣реЗ рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ рдордВрдбрд│ рдЖрдгрд┐ рд╕реНрдерд╛рдирд┐рдХ рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ рдордВрдбрд│рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕реНрдерд╛рдкрдиреЗрд╕рд╛рдареА рддрд░рддреВрдж рдХрд░рддреЗ. рд╣реЗ рдкреНрд░рдХрд░рдг RBI рдЪреЗ рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░, рдбреЗрдкреНрдпреБрдЯреА рдЧрд╡реНрд╣рд░реНрдирд░, рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд▒реНрдпрд╛рдВрдЪреЗ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдХрд░реНрддрд╡реНрдпреЗ рджреЗрдЦреАрд▓ рдирд┐рд░реНрджрд┐рд╖реНрдЯ рдХрд░рддреЗ.
рдкреНрд░рдХрд░рдг III: рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рд░реНрдпреЗ (Ss. 20 рддреЗ 45).
рд╣реЗ рдкреНрд░рдХрд░рдг рдЖрд░рдмреАрдЖрдпрдЪреНрдпрд╛ рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рд░реНрдпрд╛рдВрдЪреА рд░реВрдкрд░реЗрд╖рд╛ рджреЗрддреЛ, рдпрд╛рд╕рд╣:
( i ) рдЪрд▓рди рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреЗ рдЖрдгрд┐ рддреНрдпрд╛рдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреЗ
(ii) рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреЗ
(iii) рджреЗрд╢рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдкрд░рдХреАрдп рдЪрд▓рдирд╛рдЪрд╛ рд╕рд╛рдард╛ рд░рд╛рдЦрдгреЗ
(iv) рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдзреЛрд░рдг рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рдгреЗ рдЖрдгрд┐ рддреНрдпрд╛рдЪреА рдЕрдВрдорд▓рдмрдЬрд╛рд╡рдгреА рдХрд░рдгреЗ
(v) рд╕рд░рдХрд╛рд░рд▓рд╛ рдмрдБрдХрд░ рдореНрд╣рдгреВрди рдХрд╛рдо рдХрд░рдгреЗ
рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рд░реНрдпреЗ :-
рд╣рд╛ рдзрдбрд╛ RBI рдЪреНрдпрд╛ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рд░реНрдпрд╛рдВрд╢реА рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рдд рдЖрд╣реЗ, рдпрд╛рд╕рд╣:
( i ) рдмрдБрдХрд╛ рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрдХрдбреВрди рдареЗрд╡реА рд╕реНрд╡реАрдХрд╛рд░рдгреЗ
(ii) рдмрдБрдХрд╛ рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрдирд╛ рдХрд░реНрдЬ рдЖрдгрд┐ рдЕрдЧреНрд░рд┐рдо рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рдгреЗ
(iii) рдЪреЗрдХ рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рд╡рд╛рдЯрд╛рдШрд╛рдЯреА рд╕рд╛рдзрдиреЗ рдХреНрд▓рд┐рдЕрд░рд┐рдВрдЧ рдЖрдгрд┐ рд╕реЗрдЯрд▓ рдХрд░рдгреЗ
(iv) рд╕рд░рдХрд╛рд░реА рд╕рд┐рдХреНрдпреБрд░рд┐рдЯреАрдЬ рдЪреЕрдкреНрдЯрд░рдЪреЗ рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдХ рдореНрд╣рдгреВрди рдХрд╛рдо рдХрд░рдгреЗ
рдкреНрд░рдХрд░рдг IV: рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рддрд░рддреБрджреА (Ss. 46 рддреЗ 58 A ):-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а рд╡рд░реАрд▓ рдХрд▓рдорд╛рдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд░рдгрд╛ рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рд░рд╛рдЦреАрд╡ рдирд┐рдзреАрд╕рд╛рдареА рдХреЗрдВрджреНрд░ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдЪреЗ рдпреЛрдЧрджрд╛рди рд░реБ. 5 рдХреЛрдЯреА рд░рд╛рд╣реАрд▓. рддрд╕реЗрдЪ рд╕рджрд░ рдкреНрд░рдХрд╛рд░ рдкреБрдвреАрд▓ рд╡реЗрдЧрд╡реЗрдЧрд│реНрдпрд╛ рдлрдВрдб рд╕рд╛рдареА рддрд░рддреБрджреА рдХрд░рддреА рдЬрд╕реЗ рдХрд┐, рд░реБрд░рд▓ рдХреНрд░реЗрдбрд┐рдЯ рдлрдВрдб, рдЗрдВрдбрд╕реНрд░реАрд▓ рдлрдВрдб, рд╣рд╛рдЙрд╕рд┐рдВрдЧ рдХреНрд░реЗрдбрд┐рдЯ рдлрдВрдб рдЗ. рддрд╕реЗрдЪ рддреЗ рдЕрддрд┐рд░рд┐рдХреНрдд рдирдлреНрдпрд╛рдЪреЗ рд╡рд╛рдЯрдк, рдСрдбрд┐рдЯ рдЗ.рд╕рд╛рдареА рддрд░рддреВрдж рдХрд░рддреЗ.
рдкреНрд░рдХрд░рдг V: рджрдВрдб (Ss. 58B рддреЗ 58 G ) :-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а рдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд░рдгрд╛рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдХрд▓рдореЗ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рд╡реНрдпрдХреНрддреАрдиреЗ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ RBI рд▓рд╛ рд╕рд╛рджрд░ рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХрдВрдкрдиреНрдпрд╛рдВрдиреА рдЦреЛрдЯреА рд╡рд┐рдзрд╛рдиреЗ рдХрд░рдгреЗ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рднреМрддрд┐рдХ рдорд╛рд╣рд┐рддреА рд╡рдЧрд│рдгреЗ рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рджрдВрдбрд╛рд╢реА рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рдд рдЖрд╣реЗ.
рдирд┐рд╖реНрдХрд░реНрд╖:-
рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛, 1934 рд╣рд╛ рдПрдХ рд╕рд░реНрд╡рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢рдХ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдЖрд╣реЗ рдЬреЛ рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ, рднрд╛рд░рддрд╛рдЪреА рдордзреНрдпрд╡рд░реНрддреА рдмрдБрдХ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рд┐рдд рдХрд░рддреЛ. рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ RBI рд▓рд╛ рддреНрдпрд╛рдЪреЗ рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рд░реНрдпреЗ рдкреНрд░рднрд╛рд╡реАрдкрдгреЗ рдкрд╛рд░ рдкрд╛рдбрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╕рдХреНрд╖рдо рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╡рд┐рд╕реНрддреГрдд рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдХрд╛рд░реНрдпреЗ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рддреЛ. рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ RBI рд▓рд╛ рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрд╡рд░ рджреЗрдЦрд░реЗрдЦ рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рджреЗрддреЛ.
**
B. рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рдХрд╛рдпрджрд╛. 1949.
рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рдд рдПрдХрд╕рдорд╛рдирддрд╛ рдЖрдгрд┐ рд╕реНрдерд┐рд░рддрд╛ рдЖрдгрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА 1949 рдЪрд╛ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рдХрд╛рдпрджрд╛ рднрд╛рд░рддрд╛рдд рдЖрдгрдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓рд╛. рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреА рдРрддрд┐рд╣рд╛рд╕рд┐рдХ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡рднреВрдореА рдЖрдгрд┐ рдЙрджреНрджрд┐рд╖реНрдЯреЗ рдпрд╛рдВрдЪреЗ рд╕рдВрдХреНрд╖рд┐рдкреНрдд рд╡рд┐рд╣рдВрдЧрд╛рд╡рд▓реЛрдХрди рдЖрдкрдг рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рдХрд░реВ:
I. рдРрддрд┐рд╣рд╛рд╕рд┐рдХ рдкрд╛рд░реНрд╢реНрд╡рднреВрдореА:
1. рд╕реНрд╡рд╛рддрдВрддреНрд░реНрдпрдкреВрд░реНрд╡ рдХрд╛рд│ (1947 рдкреВрд░реНрд╡реА):
рднрд╛рд░рддрд╛рд▓рд╛ рд╕реНрд╡рд╛рддрдВрддреНрд░реНрдп рдорд┐рд│рдгреНрдпрд╛рдкреВрд░реНрд╡реА, рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░, рдмреНрд░рд┐рдЯрд┐рд╢ рд╡рд╕рд╛рд╣рддреА рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ рд▓рд╛рджрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╡рд┐рд╡рд┐рдз рдирд┐рдпрдорд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЕрдзреАрди рд╣реЛрддреЗ рдЬреЗ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдлрд╛рдпрджреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╣реЛрддреЗ. рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ (RBI) рдЪреА рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛ 1935 рдордзреНрдпреЗ рдЭрд╛рд▓реА рдЖрдгрд┐ RBI рд▓рд╛ рдорд░реНрдпрд╛рджрд┐рдд рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рджрд┐рд▓реЗ.
2. рд╕реНрд╡рд╛рддрдВрддреНрд░реНрдпреЛрддреНрддрд░ рдХрд╛рд│ (1947-1949) :
1947 рдордзреНрдпреЗ рд╕реНрд╡рд╛рддрдВрддреНрд░реНрдпрд╛рдирдВрддрд░, рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рд╕рд╛рдареА рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдлреНрд░реЗрдорд╡рд░реНрдХ рдПрдХрддреНрд░рд┐рдд рдЖрдгрд┐ рдордЬрдмреВрдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рдЧрд░рдЬ рд╣реЛрддреА. рдпрд╛рдореБрд│реЗ 1949 рдордзреНрдпреЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рдХрд╛рдпрджрд╛ рд▓рд╛рдЧреВ рдЭрд╛рд▓рд╛.
II. рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рдХрд╛рдпрджрд╛, 1949 рдЪреА рдЙрджреНрджрд┐рд╖реНрдЯреЗ:
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рд▓рд╛ рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдЙрджреНрджрд┐рд╖реНрдЯрд╛рдВрдЪреА рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХрддрд╛ рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдиреЗ, рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рддреАрд▓ рдкреВрд░реНрд╡реАрдЪреА рдЧрдбрдмрдб, рдЕрдкрдпрд╢ рдЖрдгрд┐ рд╕рд╛рдорд╛рдЬрд┐рдХ рдкреИрд▓реВрдВрдЪрд╛ рдЕрднрд╛рд╡ рдЯрд╛рд│рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдиреЗ рддреЗ рд╕рд╛рдзреНрдп рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдкреНрд░рдпрддреНрди рдХреЗрд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ.
1. рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдирд┐рд░реАрдХреНрд╖рдг рдордЬрдмреВрдд рдХрд░рдгреЗ:
рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ (RBI) рд▓рд╛ рдмрдБрдХрд╛рдВрд╡рд░ рджреЗрдЦрд░реЗрдЦ рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╡рд░реНрдзрд┐рдд рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢ рдЖрд╣реЗ. рдпрд╛рдиреЗ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рд╕рд╛рдареА рдХрд╛рдпрджреЗрд╢реАрд░ рдЪреМрдХрдЯ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХреЗрд▓реА рдЖрдгрд┐ рдЖрд░рдмреАрдЖрдпрд▓рд╛ рд╡рд┐рд╢рд┐рд╖реНрдЯ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХреЗрд▓реЗ.
2. рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рдд рдПрдХрд╕рдорд╛рдирддрд╛:
рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдиреЗ рд╡реНрдпрд╛рдкрд╛рд░реА рдмрдБрдХрд╛, рд╕рд╣рдХрд╛рд░реА рдмрдБрдХрд╛ рдЖрдгрд┐ рд╡рд┐рдХрд╛рд╕ рдмрдБрдХрд╛рдВрд╕рд╣ рд╡рд┐рд╡рд┐рдз рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рдд рдПрдХрд╕рдорд╛рдирддрд╛ рдЖрдгрдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдкреНрд░рдпрддреНрди рдХреЗрд▓рд╛. рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкрджреНрдзрддреА рдЖрдгрд┐ рдХрд╛рд░реНрдпрдкрджреНрдзрддреА рдкреНрд░рдорд╛рдгрд┐рдд рдХрд░рдгреЗ рд╣реЗ рддреНрдпрд╛рдЪреЗ рдЙрджреНрджрд┐рд╖реНрдЯ рд╣реЛрддреЗ.
3. рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдг:
рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдиреЗ рдмрдБрдХрд╛рдВрд╕рд╛рдареА рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ рджреЗрдгрд╛рд░реА рдпрдВрддреНрд░рдгрд╛ рдЖрдгрд▓реА. рдпрд╛рдиреЗ RBI рд▓рд╛ рдирд╡реАрди рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕реНрдерд╛рдкрдиреЗрд╕рд╛рдареА рдкрд░рд╡рд╛рдиреЗ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рджрд┐рд▓рд╛ рдЖрдгрд┐ рд╕рдзреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреЗ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдг рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рддрд░рддреВрдж рдХреЗрд▓реА.
4. рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓ рдкрд░реНрдпрд╛рдкреНрддрддрд╛ рдЖрдгрд┐ рд╕реЙрд▓реНрд╡реНрд╣рдиреНрд╕реА рдорд╛рдирдХреЗ:
рдмрдБрдХрд╛рдВрдиреА рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЬреЛрдЦреАрдо рдЖрдгрд┐ рджрд╛рдпрд┐рддреНрд╡реЗ рдХрд╡реНрд╣рд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдкреБрд░реЗрд╕рд╛ рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓ рд░рд╛рдЦреАрд╡ рдареЗрд╡рд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ рдпрд╛рдЪреА рдЦрд╛рддреНрд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдиреЗ рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓ рдкрд░реНрдпрд╛рдкреНрддрддрд╛ рдЖрдгрд┐ рд╕реЙрд▓реНрд╡реНрд╣рдиреНрд╕реА рдорд╛рдирдХреЗ рдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХреЗрд▓реА рдЖрд╣реЗрдд.
5. рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдЖрдгрд┐ рд╢реЗрдЕрд░рд╣реЛрд▓реНрдбрд┐рдВрдЧрд╡рд░ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг:
рдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреЗ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдЖрдгрд┐ рд╢реЗрдЕрд░рд╣реЛрд▓реНрдбрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХрддрд╛рдВрдиреБрд╕рд╛рд░ рдЖрд╣реЗрдд рдпрд╛рдЪреА рдЦрд╛рддреНрд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рддрд░рддреБрджреА рдкреНрд░рджрд╛рди рдХреЗрд▓реНрдпрд╛ рдЖрд╣реЗрдд. рд╕рддреНрддреЗрдЪреЗ рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдХрд░рдг рд░реЛрдЦрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рдкрд╛рд░рджрд░реНрд╢рдХрддрд╛ рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╣реЗ рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреЗ рд╣реЛрддреЗ.
6. рдЗрдирд╕рд╛рдЗрдбрд░ рдЯреНрд░реЗрдбрд┐рдВрдЧ рдЖрдгрд┐ рдлрд╕рд╡рдгреВрдХ рдкреНрд░рддрд┐рдмрдВрдз:
рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдд рдмрдБрдХрд╛рдВрдордзреАрд▓ рдЗрдирд╕рд╛рдЗрдбрд░ рдЯреНрд░реЗрдбрд┐рдВрдЧ (рдЧреБрдкрд┐рдд рдорд╛рд╣рд┐рддреАрдЪреЗ рдЖрдзрд╛рд░реЗ рдмреЕрдВрдХ рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓рд╛рдЪрд╛ рд╡реНрдпрд╛рдкрд╛рд░), рдлрд╕рд╡рдгреВрдХ рдЖрдгрд┐ рдЧреИрд░рдкреНрд░рдХрд╛рд░ рд░реЛрдЦрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рддрд░рддреБрджреАрдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдЖрд╣реЗ. рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреА рдЕрдЦрдВрдбрддрд╛ рд░рд╛рдЦрдгреЗ рд╣рд╛ рддреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢ рд╣реЛрддрд╛.
7. рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдг:
рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдд рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреЗ рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╣рд┐рддрд╛рдЪреЗ рд░рдХреНрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреА рдЖрд╣реЗрдд. рдпрд╛рдд рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЦрд╛рддреНрдпрд╛рдВрдЪреА рдЧреЛрдкрдиреАрдпрддрд╛ рд░рд╛рдЦрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдирд┐рдпрдорд╛рдВрдЪреА рд░реВрдкрд░реЗрд╖рд╛ рджрд┐рд▓реА рдЖрд╣реЗ.
8. рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╕рдВрдХрдЯрд╛рдВрдЪреЗ рдирд┐рд░рд╛рдХрд░рдг:
рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдиреЗ рд╡рд┐рд▓реАрдиреАрдХрд░рдг, рд╡рд┐рд▓реАрдиреАрдХрд░рдг рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд╛ рд╕рдВрдкрд╡рдгреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдпрдВрддреНрд░рдгреЗрд╕рд╣ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╕рдВрдХрдЯрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдирд┐рд░рд╛рдХрд░рдгрд╛рд╕рд╛рдареА рдПрдХ рдлреНрд░реЗрдорд╡рд░реНрдХ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХреЗрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ.
рдПрдХрдВрджрд░реАрдд, 1949 рдЪрд╛ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рдХрд╛рдпрджрд╛ рд╣рд╛ рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рд▓рд╛ рдЖрдХрд╛рд░ рджреЗрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдорд╣рддреНрддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡рдгрд╛рд░рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рд╣реЛрддрд╛. рдпрд╛рдиреЗ рдПрдХрд╛ рд╕реНрдерд┐рд░ рдЖрдгрд┐ рд╕рдВрд░рдЪрд┐рдд рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪрд╛ рдкрд╛рдпрд╛ рдШрд╛рддрд▓рд╛, рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░рд╛рдВрдЪрд╛ рдЖрддреНрдорд╡рд┐рд╢реНрд╡рд╛рд╕ рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХреЗрд▓рд╛ рдЖрдгрд┐ рджреЗрд╢рд╛рддреАрд▓ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╡рд┐рдХрд╛рд╕рд╛рд▓рд╛ рдЪрд╛рд▓рдирд╛ рджрд┐рд▓реА.
III. рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рдХрд╛рдпрджрд╛, 1949 рдЪреА рдард│рдХ рд╡реИрд╢рд┐рд╖реНрдЯреНрдпреЗ.
рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд░реЗрдЧреНрдпреБрд▓реЗрд╢рди ре▓рдХреНрдЯ, 1949 рд╣рд╛ рднрд╛рд░рддрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рддреАрд▓ рдПрдХ рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдЖрд╣реЗ. рд╣реЗ рджреЗрд╢рд╛рддреАрд▓ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдирд┐рдпрдорди рдЖрдгрд┐ рдкрд░реНрдпрд╡реЗрдХреНрд╖рдгрд╛рд╕рд╛рдареА рдХрд╛рдпрджреЗрд╢реАрд░ рдЪреМрдХрдЯ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рддреЗ. рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рддреАрд▓ рдХрд╛рд╣реА рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреА рдЖрдгрд┐ рдард│рдХ рд╡реИрд╢рд┐рд╖реНрдЯреНрдпреЗ рдпреЗрдереЗ рдЖрд╣реЗрдд:
1. рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ (рдХрд▓рдо 22):
рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрдВрдкрдиреАрдиреЗ рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ (RBI) рдХрдбреВрди рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ рдШреЗрддрд▓реНрдпрд╛рд╢рд┐рд╡рд╛рдп рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдп рд╕реБрд░реВ рдХрд░реВ рдирдпреЗ, рдЕрд╕рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдЕрдирд┐рд╡рд╛рд░реНрдп рдХрд░рддреЛ.
RBI рд▓рд╛ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкрд░рд╡рд╛рдиреЗ рдордВрдЬреВрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛, рдирд╛рдХрд╛рд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рд░рджреНрдж рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ.
2. рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓ рдкрд░реНрдпрд╛рдкреНрддрддрд╛ (рдХрд▓рдо 11 рдЖрдгрд┐ 12):
рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдиреЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрдВрдкрдиреАрдиреЗ рддрд┐рдЪреА рдкрдд рдЖрдгрд┐ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реНрдереИрд░реНрдп рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдХрд┐рдорд╛рди рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓ рдорд░реНрдпрд╛рджрд╛ рдареЗрд╡рдгреНрдпрд╛рдЪреА рдЕрдЯ рдирд┐рд░реНрдзрд╛рд░рд┐рдд рдХреЗрд▓реА рдЖрд╣реЗ.
3. рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг (рд╡рд┐рднрд╛рдЧ 10, 19, 20):
рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдд рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХрд╛рдВрдЪреА рдирд┐рдпреБрдХреНрддреА рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрдВрдкрдиреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛рдмрд╛рдмрдд рддрд░рддреБрджреА рдЖрд╣реЗрдд, рдЬреНрдпрд╛рдд рд╢реЗрдЕрд░рд╣реЛрд▓реНрдбрд┐рдВрдЧ рдЖрдгрд┐ рдорддрджрд╛рдирд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░рд╛рдВрд╡рд░ рдирд┐рд░реНрдмрдВрдз рд╕рдорд╛рд╡рд┐рд╖реНрдЯ рдЖрд╣реЗрдд.
4. рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдпрд╛рд╡рд░реАрд▓ рдирд┐рд░реНрдмрдВрдз (рдХрд▓рдо 8):
рд╣реЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрдВрдкрдиреА рдЬреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдпрд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рдЧреБрдВрддреВ рд╢рдХрддреЗ рддреЗ рдкреНрд░рддрд┐рдмрдВрдзрд┐рдд рдХрд░рддреЗ, рд╣реЗ рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рддреЗ рдХреА рддреЗ рдкреНрд░рд╛рдореБрдЦреНрдпрд╛рдиреЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рд╡рд░ рд▓рдХреНрд╖ рдХреЗрдВрджреНрд░рд┐рдд рдХрд░рддрд╛рдд.
5. рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдСрдкрд░реЗрд╢рдиреНрд╕рдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди (рд╡рд┐рднрд╛рдЧ 5 рдЖрдгрд┐ 6):
┬а┬а┬а ┬а┬а┬а рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ RBI рд▓рд╛ рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рдирд┐рд░реНрджреЗрд╢ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рджреЗрддреЛ, рдЬреЗрдгреЗрдХрд░реВрди рддреНрдпрд╛рдВрдЪреЗ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреАрдВрд╢реА рд╕реБрд╕рдВрдЧрддрдкрдгреЗ рдЪрд╛рд▓рд╡рд▓реЗ рдЬрд╛рддреАрд▓. рддрдерд╛рдкрд┐, рд╕реНрдЯреЗрдЯ рдмрдБрдХ рдСрдл рдЗрдВрдбрд┐рдпрд╛ рд╡рд┐рд░реБрджреНрдз рд░рд╛рдЬреЗрд╢ рдЕрдЧреНрд░рд╡рд╛рд▓ [18](2022) рдордзреНрдпреЗ рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдиреЗ рдЕрд╕реЗ рд╕рд╛рдВрдЧрд┐рддрд▓реЗ рдХреА рд╕реВрдЪрдирд╛ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рддрд╛рдирд╛ рдиреИрд╕рд░реНрдЧрд┐рдХ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдирд┐рдпрдорд╛рдВрдЪреЗ рдореНрд╣рдгрдЬреЗрдЪ рд╕реБрдирд╛рд╡рдгреАрдЪреНрдпрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░рд╛рдЪреЗ рдкрд╛рд▓рди рдХреЗрд▓реЗ рдкрд╛рд╣рд┐рдЬреЗ┬а рдкреАрдЕрд░рд▓реЗрд╕ рдЬрдирд░рд▓ рдлрд╛рдпрдирд╛рдиреНрд╕ рдЕрдБрдб рдЗрдиреНрд╡реНрд╣реЗрд╕реНрдЯрдореЗрдЯ рдХрдВрдкрдиреА рд▓рд┐рдорд┐рдЯреЗрдб рд╡рд┐. рдЖрд░рдмреАрдЖрдпрдордзреНрдпреЗ рд╕рд░реНрд╡реЛрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдиреЗ рдЕрд╕реЗ рдореНрд╣рдЯрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ рдХреА рдЖрд░рдмреАрдЖрдпрд▓рд╛ рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рд╕реВрдЪрдирд╛ рдЬрд╛рд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ, рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░рд╛рдВрдЪреЗ рдирд┐рдпрдорди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ .
6. рд╡рд╛рдЗрдВрдбрд┐рдВрдЧ рдЕрдк рд╕рд╛рдареА рддрд░рддреБрджреА (рдХрд▓рдо 37 рддреЗ 40):
рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрдВрдкрдиреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдРрдЪреНрдЫрд┐рдХ рдЖрдгрд┐ рд╕рдХреНрддреАрдЪреНрдпрд╛ рд╕рдорд╛рдкреНрддреАрд╕рд╛рдареА рдПрдХ рдлреНрд░реЗрдорд╡рд░реНрдХ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рддреЛ.
7. рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░ рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдг (рдХрд▓рдо 24 рдЖрдгрд┐ 26A):
┬а┬а┬а ┬а┬а┬а рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдд рдареЗрд╡реАрдВрдЪреНрдпрд╛ рдкрд░рддрдлреЗрдбреАрдмрд╛рдмрддрдЪреНрдпрд╛ рдирд┐рдпрдорд╛рдВрд╕рд╣ рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╣рд┐рддрд╛рдЪреЗ рд░рдХреНрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреАрдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдЖрд╣реЗ.
8. рд░рд╛рдЦреАрд╡ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХрддрд╛ (рдХрд▓рдо 42):
рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдЕрдирд┐рд╡рд╛рд░реНрдп рдХрд░рддреЛ рдХреА рдмрдБрдХрд╛рдВрдиреА рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдорд╛рдЧрдгреАрдЪреА рдЖрдгрд┐ рд╡реЗрд│реЗрдЪреА рджреЗрдпрддреЗрдЪреА рдХрд╛рд╣реА рдЯрдХреНрдХреЗ рд░рдХреНрдХрдо рдЖрд░рдмреАрдЖрдпрдХрдбреЗ рд░реЛрдЦ рд░рд╛рдЦреАрд╡ рдореНрд╣рдгреВрди рд░рд╛рдЦрд▓реА рдкрд╛рд╣рд┐рдЬреЗ.
9. рд╢рд╛рдЦрд╛ рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ рдЖрдгрд┐ рд╡рд┐рд╕реНрддрд╛рд░ (рдХрд▓рдо 23):
рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдирд╡реАрди рд╢рд╛рдЦрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕реНрдерд╛рдкрдиреЗрд╡рд░ рдЖрдгрд┐ рд╡реЗрдЧрд╡реЗрдЧрд│реНрдпрд╛ рдкреНрд░рджреЗрд╢рд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдСрдкрд░реЗрд╢рдиреНрд╕рдЪреНрдпрд╛ рд╡рд┐рд╕реНрддрд╛рд░рд╛рд╡рд░ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг рдареЗрд╡рддреЛ.
10. рдСрдбрд┐рдЯ рдЖрдгрд┐ рддрдкрд╛рд╕рдгреА (рдХрд▓рдо 30 рддреЗ 36):
RBI рд▓рд╛ рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреЗ рдкрд╛рд▓рди рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрдВрдкрдиреНрдпрд╛рдВрдЪреА рдирд┐рдпрдорд┐рдд рддрдкрд╛рд╕рдгреА рдЖрдгрд┐ рдСрдбрд┐рдЯ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ.
11. рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪреЗ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ (рдХрд▓рдо 35A):
рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ RBI рд▓рд╛ рдХрд╛рд╣реА рд╡рд┐рд╢рд┐рд╖реНрдЯ рдкрд░рд┐рд╕реНрдерд┐рддреАрдВрдордзреНрдпреЗ, рдЬрд╕реЗ рдХреА рдЬреЗрд╡реНрд╣рд╛ рдХрдВрдкрдиреАрдЪреЗ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рдпреЛрдЧреНрдпрд░рд┐рддреНрдпрд╛ рдХреЗрд▓реЗ рдЬрд╛рдд рдирд╛рд╣реА рддреЗрд╡реНрд╣рд╛ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрдВрдкрдиреАрдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрдЪрд╛рд▓рдХ рдордВрдбрд│рд╛рдЪреА рдЬрд╛рдЧрд╛ рдШреЗрдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рддреЛ.
12. рджрдВрдб (рдХрд▓рдо 46):
рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреАрдВрдЪреЗ рдЙрд▓реНрд▓рдВрдШрди рдХреЗрд▓реНрдпрд╛рдмрджреНрджрд▓ рджрдВрдб рдЖрдгрд┐ рдХрд╛рд░рд╛рд╡рд╛рд╕рд╛рд╕рд╣ рджрдВрдб рдирд┐рд░реНрдзрд╛рд░рд┐рдд рдХрд░рддреЛ.
13. рджреБрд░реБрд╕реНрддреА рдЖрдгрд┐ рдирд┐рд░рд╕рди (рдХрд▓рдо 56 рдЖрдгрд┐ 58):
рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреАрдВрдордзреНрдпреЗ рд╕реБрдзрд╛рд░рдгрд╛ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рдкрд░рд╡рд╛рдирдЧреА рджреЗрддреЛ рдЖрдгрд┐ рддреЛ рд▓рд╛рдЧреВ рд╣реЛрдгреНрдпрд╛рдкреВрд░реНрд╡реА рдЕрд╕реНрддрд┐рддреНрд╡рд╛рдд рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реЗ рдХрд╛рд╣реА рдХрд╛рдпрджреЗ рд░рджреНрдж рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рддрд░рддреВрдж рджреЗрдЦреАрд▓ рдХрд░рддреЛ. рд╕рд╣рдХрд╛рд░реА рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреА рд╕реНрдерд┐рддреА рд╕реБрдзрд╛рд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╣рд┐рддрд╛рдЪреЗ рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рднрд╛рд░рддреАрдп рд░рд┐рдЭрд░реНрд╡реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рджреЗрдЦрд░реЗрдЦреАрдЦрд╛рд▓реА рдЖрдгрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдирд┐рдпрдорди рд╕реБрдзрд╛рд░рдгрд╛ рд╡рд┐рдзреЗрдпрдХ, 2020 рдиреБрдХрддреЗрдЪ рдордВрдЬреВрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реЗ. рдпрд╛рдиреЗ рд╕реБрдорд╛рд░реЗ 1482 рдирд╛рдЧрд░реА рдЖрдгрд┐ 58 рдмрд╣реБ-рд░рд╛рдЬреНрдп рд╕рд╣рдХрд╛рд░реА рдмрдБрдХрд╛ рдЖрд░рдмреАрдЖрдпрдЪреНрдпрд╛ рджреЗрдЦрд░реЗрдЦреАрдЦрд╛рд▓реА рдЖрдгрд▓реНрдпрд╛.┬а┬а
IV. рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреЗ рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдлрд╛рдпрджреЗ рдЖрд╣реЗрдд:
рддреНрдпрд╛рдореБрд│реЗ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЕрдкрдпрд╢рд╛рдЪрд╛ рдзреЛрдХрд╛ рдХрдореА рд╣реЛрдгреНрдпрд╛рд╕ рдорджрдд рдЭрд╛рд▓реА рдЖрд╣реЗ. RBI рдЪреНрдпрд╛ рдкрд░рд╡рд╛рдирд╛ рдЖрдгрд┐ рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░рд╛рдВрдореБрд│реЗ рдмрдБрдХрд╛ рдЪрд╛рдВрдЧрд▓реНрдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░реЗ рд╕реНрдерд╛рдкрд┐рдд рдЖрд╣реЗрдд рдЖрдгрд┐ рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░рд╛рдВрдкреНрд░рддреА рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд▒реНрдпрд╛ рдкреВрд░реНрдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛рдХрдбреЗ рдкреБрд░реЗрд╕реЗ рднрд╛рдВрдбрд╡рд▓ рдЖрдгрд┐ рддрд░рд▓рддрд╛ рдЖрд╣реЗ рдпрд╛рдЪреА рдЦрд╛рддреНрд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдорджрдд рдЭрд╛рд▓реА рдЖрд╣реЗ.
рддреНрдпрд╛рдореБрд│реЗ рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╣рд┐рддрд╛рдЪреЗ рд░рдХреНрд╖рдг рдЭрд╛рд▓реЗ рдЖрд╣реЗ. DICGC рдЪреА рдареЗрд╡ рд╡рд┐рдорд╛ рдпреЛрдЬрдирд╛ рдмрдБрдХ рдЕрдкрдпрд╢реА рдЭрд╛рд▓реНрдпрд╛рд╕ рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░рд╛рдВрд╕рд╛рдареА рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд┐рддрддреЗрдЪреЗ рдЬрд╛рд│реЗ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рддреЗ.
рддреНрдпрд╛рдореБрд│реЗ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реНрдерд┐рд░рддрд╛ рд╡рд╛рдвреАрд╕ рд▓рд╛рдЧрд▓реА рдЖрд╣реЗ. рд░рд┐рдЭрд╡реНрд░реНрд╣ рдмрдБрдХреЗрдЪреЗ рдХрд░реНрдЬрд╛рд╡рд░реАрд▓ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рджреЗрдЦрд░реЗрдЦреАрдореБрд│реЗ рдмрдБрдХрд╛рдВрдХрдбреВрди рд╣реЛрдгрд╛рд░реА рдЬрд╛рд╕реНрдд рдЬреЛрдЦреАрдо рд░реЛрдЦрдгреНрдпрд╛рдд рдЖрдгрд┐ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрдЪреА рд╕реНрдерд┐рд░рддрд╛ рд░рд╛рдЦрдгреНрдпрд╛рдд рдорджрдд рдЭрд╛рд▓реА рдЖрд╣реЗ.
***
- рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯ, 1891.
I. рдкрд░рд┐рдЪрдп:-
рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯ, 1891 рд╣рд╛ рдмреНрд░рд┐рдЯрд┐рд╢ рднрд╛рд░рддреАрдп рд╕рд░рдХрд╛рд░рдиреЗ 1891 рдордзреНрдпреЗ рд▓рд╛рдЧреВ рдХреЗрд▓рд╛ рд╣реЛрддрд╛. рддреЛ рдЗрдВрдЧреНрд░рдЬреА рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯ, 1879 рд╡рд░ рдЖрдзрд╛рд░рд┐рдд рд╣реЛрддрд╛. рдиреНрдпрд╛рд▓рдпрд╛рдд рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░рд╛рдВрдЪреЗ рдЕрд╕реНрддрд┐рддреНрд╡ рд╕рд┐рджреНрдз рдХрд░рдгреЗ рд╕реЛрдкреЗ рдЖрдгрд┐ рдЕрдзрд┐рдХ рд╕реЛрдпреАрд╕реНрдХрд░ рдмрдирд╡рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдЖрдгрдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓рд╛ рд╣реЛрддрд╛.
рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯ, 1891 рд▓рд╛рдЧреВ рд╣реЛрдгреНрдпрд╛рдкреВрд░реНрд╡реА, рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░рд╛рдЪреЗ рдЕрд╕реНрддрд┐рддреНрд╡ рд╕рд┐рджреНрдз рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреА рдореВрд│ рдкреБрд╕реНрддрдХреЗ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдд рд╕рд╛рджрд░ рдХрд░рдгреЗ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХ рд╣реЛрддреЗ. рд╣реЗ рдмрд▒реНрдпрд╛рдЪрджрд╛ рдЧреИрд░рд╕реЛрдпреАрдЪреЗ рдЖрдгрд┐ рд╡реЗрд│ рдШреЗрдгрд╛рд░реЗ рд╣реЛрддреЗ рдЖрдгрд┐ рдпрд╛рдореБрд│реЗ рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдпрд╛рдд рд╡реНрдпрддреНрдпрдп рдпреЗрдд рд╣реЛрддреЗ.
рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯ, 1891 рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдкреНрд░рдорд╛рдгрд┐рдд рдкреНрд░рддреА рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдд рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдореНрд╣рдгреВрди рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рдкрд░рд╡рд╛рдирдЧреА рджреЗрддреЛ. рдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрд░реНрде рдЕрд╕рд╛ рдХреА рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреА рдореВрд│ рдкреБрд╕реНрддрдХреЗ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдд рд╕рд╛рджрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХрддрд╛ рдирд╛рд╣реА рдЖрдгрд┐ рддреЗ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреЗ рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдп рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдпрдкрдгреЗ рдЪрд╛рд▓реВ рдареЗрд╡реВ рд╢рдХрддрд╛рдд.
II. рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреА рдард│рдХ рд╡реИрд╢рд┐рд╖реНрдЯреНрдпреЗ :-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯ, 1891 рдЪреА рдард│рдХ рд╡реИрд╢рд┐рд╖реНрдЯреНрдпреЗ рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ: –
1. рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╛рдЦреНрдпрд╛ (S. 2 ):-
┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а┬а рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдд рдХрд╛рд╣реА рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрдЬреНрдЮрд╛ рдЦрд╛рд▓реАрд▓рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рдЖрд╣реЗрдд-
( i ) ‘рдмрдБрдХ‘ рдЖрдгрд┐ ‘рдмрдБрдХрд░‘ (S. 2 (2) );- рдореНрд╣рдгрдЬреЗ
(рдЕ) рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧрдЪрд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдп рдХрд░рдгрд╛рд░реА рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рдХрдВрдкрдиреА рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдХреЙрд░реНрдкреЛрд░реЗрд╢рди;
(b) рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рднрд╛рдЧреАрджрд╛рд░реА рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рд╡реНрдпрдХреНрддреА рдЬреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╛рд╕рд╛рдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреА рдпрд╛рдкреБрдвреЗ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХреЗрд▓реНрдпрд╛рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рд▓рд╛рдЧреВ рдХреЗрд▓реНрдпрд╛ рдЬрд╛рддреАрд▓;
(c) рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рдкреЛрд╕реНрдЯ рдСрдлрд┐рд╕ рдмрдЪрдд рдмрдБрдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдордиреА рдСрд░реНрдбрд░ рдХрд╛рд░реНрдпрд╛рд▓рдп.
(ii) тАЬрдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ тАЭ (S. 2 (3) ):-
рдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рдкреБрдвреЗ рдирдореВрдж рдШрдЯрдХрд╛рдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рд╣реЛрддреЛ рд▓реЗрдЬрд░, рдбреЗ рдмреБрдХреНрд╕, рдХреЕрд╢-рдмреБрдХреНрд╕, рдЕрдХрд╛рдЙрдВрдЯ рдмреБрдХреНрд╕ рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдпрд╛рдд рд╡рд╛рдкрд░рд▓реНрдпрд╛ рдЬрд╛рдгрд╛рд▒реНрдпрд╛ рдЗрддрд░ рд╕рд░реНрд╡ рдиреЛрдВрджреА, рдЕрд╕реЗ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдб рд▓рд┐рдЦрд┐рдд рд╕реНрд╡рд░реВрдкрд╛рдд рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдорд╛рдпрдХреНрд░реЛрдлрд┐рд▓реНрдо, рдЪреБрдВрдмрдХреАрдп рдЯреЗрдк рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдпрд╛рдВрддреНрд░рд┐рдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рдбреЗрдЯрд╛ рдкреБрдирд░реНрдкреНрд░рд╛рдкреНрддреА рдпрдВрддреНрд░рдгреЗрдЪреНрдпрд╛ рдЕрдерд╡рд╛ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рд╕реНрд╡рд░реВрдкрд╛рдд, рдПрдХрддрд░ рдСрдирд╕рд╛рдЗрдЯ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдСрдлрд╕рд╛рдЗрдЯ рд╕реНрдерд╛рдирд╛рд╡рд░ рдмреЕрдХ-рдЕрдк рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЖрдкрддреНрддреА рдкреБрдирд░реНрдкреНрд░рд╛рдкреНрддреА рд╕рд╛рдЗрдЯ рдЕрдерд╡рд╛ рджреЛрд╣реЛрд╡рд░ рд╕рдВрдЧреНрд░рд╣рд┐рдд рдареЗрд╡рд▓реЗрд▓реЗ рдЕрд╕реЛрдд;
(iii) тАЬрдХрд╛рдпрджреЗрд╢реАрд░ рдХрд╛рд░реНрдпрд╡рд╛рд╣реАтАЭ (S. 2 (4 ):- рдореНрд╣рдгрдЬреЗ,тАФ
( i ) рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рдХрд╛рд░реНрдпрд╡рд╛рд╣реА рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЪреМрдХрд╢реА рдЬреНрдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдЖрд╣реЗ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рджрд┐рд▓рд╛ рдЬрд╛рдК рд╢рдХрддреЛ;
(ii) рд▓рд╡рд╛рдж; рдЖрдгрд┐
(iii) рдлреМрдЬрджрд╛рд░реА рдкреНрд░рдХреНрд░рд┐рдпрд╛ рд╕рдВрд╣рд┐рддрд╛, 1973 (2 рдЪрд╛ 1974) рдЕрдВрддрд░реНрдЧрдд рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рд╕рдзреНрдпрд╛ рдЕрдВрдорд▓рд╛рдд рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдЧреЛрд│рд╛ рдХрд░рдгреЗрд╕рд╛рдареА, рдкреЛрд▓реАрд╕ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд▒реНрдпрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ, рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рд╡реНрдпрдХреНрддреАрджреНрд╡рд╛рд░реЗ (рдореЕрдЬрд┐рд╕реНрдЯреНрд░реЗрдЯ рд╕реЛрдбреВрди) рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдореЕрдЬрд┐рд╕реНрдЯреНрд░реЗрдЯрджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдиреЗрдорд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╡реНрдпрдХреНрддреА рдХрдбреВрди рдХреЗрд▓реЗрд▓реА.
(iv) тАЬрдкреНрд░рдорд╛рдгрд┐рдд рдкреНрд░рддтАЭ (S. 2 (8) ):- рдореНрд╣рдгрдЬреЗ рдЬреЗрд╡реНрд╣рд╛ рдмрдБрдХреЗрдЪреА рдкреБрд╕реНрддрдХреЗ,тАФ
(рдЕ) рд▓рд┐рдЦрд┐рдд рд╕реНрд╡рд░реВрдкрд╛рдд рдареЗрд╡рд▓реЗ рдЬрд╛рддреЗ , ( i ) рдЕрд╢рд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рдВрдордзреАрд▓ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдиреЛрдВрджреАрдЪреА рдкреНрд░рдд рдЖрдгрд┐ рдЕрд╢рд╛ рдкреНрд░рддрдЪреНрдпрд╛ рдкрд╛рдпрд░реАрд╡рд░ рдЕрд╕реЗ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░ рд▓рд┐рд╣рд┐рд▓реЗрд▓реЗ рдЕрд╕рддреЗ рдХреА рддреА рдЕрд╢рд╛ рдиреЛрдВрджреАрдЪреА рдЦрд░реА рдкреНрд░рдд рдЖрд╣реЗ, рдХреА рдЕрд╢реА рдиреЛрдВрдж рдпрд╛рдкреИрдХреА рдПрдХрд╛рдордзреНрдпреЗ рд╕рдорд╛рд╡рд┐рд╖реНрдЯ рдЖрд╣реЗ. рдмрдБрдХреЗрдЪреА рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдкреБрд╕реНрддрдХреЗ рдЖрдгрд┐ рддреА рдиреЗрд╣рдореАрдЪреНрдпрд╛ рдЖрдгрд┐ рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдпрд╛рдд рддрдпрд╛рд░ рдХреЗрд▓реА рдЧреЗрд▓реА рд╣реЛрддреА рдЖрдгрд┐ рдЕрд╢реА рдкреБрд╕реНрддрдХреЗ рдЕрдЬреВрдирд╣реА рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рддрд╛рдмреНрдпрд╛рдд рдЖрд╣реЗрдд, рдЖрдгрд┐ (ii) рдЬреЗрдереЗ рдкреНрд░рдд рдпрд╛рдВрддреНрд░рд┐рдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрддрд░ рдкреНрд░рдХреНрд░рд┐рдпреЗрджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдкреНрд░рд╛рдкреНрдд рдХреЗрд▓реА рдЧреЗрд▓реА рд╣реЛрддреА рдЬреНрдпрд╛рдиреЗ рд╕реНрд╡рддрдГрдЪ рдпрд╛рдЪреА рдЕрдЪреВрдХрддрд╛ рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХреЗрд▓реА, рддреНрдпрд╛ рдЖрд╢рдпрд╛рдЪреЗ рдЖрдгрдЦреА рдПрдХ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░, рдкрд░рдВрддреБ (iii) рдЬреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рддреВрди рдЕрд╢реА рдкреНрд░рдд рддрдпрд╛рд░ рдХреЗрд▓реА рдЧреЗрд▓реА рд╣реЛрддреА рддреА рдкреНрд░рдд рддрдпрд╛рд░ рдХреЗрд▓реНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рддрд╛рд░рдЦреЗрдирдВрддрд░ рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдиреЗрд╣рдореАрдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░рд╛рдд рдирд╖реНрдЯ рдХреЗрд▓реА рдЧреЗрд▓реА рдЕрд╕реЗрд▓ , рддрд░ рдкреБрдвреАрд▓ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░ рддреНрдпрд╛ рдкреНрд░рднрд╛рд╡рд╛рдиреЗ, рдЕрд╕реЗ рдкреНрд░рддреНрдпреЗрдХ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░ рджрд┐рдирд╛рдВрдХрд┐рдд рдЖрдгрд┐ рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рдореБрдЦреНрдп рд▓реЗрдЦрд╛рдкрд╛рд▓ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрдХрд╛рдиреЗ рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдирд╛рд╡рд╛рд╕рд╣ рдЖрдгрд┐ рдЕрдзрд┐рдХреГрдд рд╢реАрд░реНрд╖рдХрд╛рд╕рд╣ рд╕рджрд╕реНрдпрддреНрд╡ рдШреЗрддрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ; рдЖрдгрд┐
(b) рдлреНрд▓реЙрдкреА, рдбрд┐рд╕реНрдХ, рдЯреЗрдк рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЛ-рдореЕрдЧреНрдиреЗрдЯрд┐рдХ рдбреЗрдЯрд╛ рд╕реНрдЯреЛрд░реЗрдЬ рдбрд┐рд╡реНрд╣рд╛рдЗрд╕рдордзреНрдпреЗ рд╕рдВрдЧреНрд░рд╣рд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдбреЗрдЯрд╛рдЪреЗ рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯ , рдЕрд╢рд╛ рдПрдВрдЯреНрд░реАрдЪреА рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЕрд╢рд╛ рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯрдЪреА рдкреНрд░рдд рдЖрдгрд┐ рдХрд▓рдо 2A рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреАрдВрдиреБрд╕рд╛рд░ рдкреНрд░рдорд╛рдгрд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╡рд┐рдзрд╛рдирд╛рдВрд╕рд╣ .
(c) рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рдорд╛рдпрдХреНрд░реЛ рдлрд┐рд▓реНрдо, рдЪреБрдВрдмрдХреАрдп рдЯреЗрдк рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдпрд╛рдВрддреНрд░рд┐рдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рдбреЗрдЯрд╛ рдкреБрдирд░реНрдкреНрд░рд╛рдкреНрддреА рдпрдВрддреНрд░рдгреЗрдЪреНрдпрд╛ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рд╕реНрд╡рд░реВрдкрд╛рдд рд╕рдВрдЧреНрд░рд╣рд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдиреЛрдВрджреАрдЪреА рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯ, рдпрд╛рдВрддреНрд░рд┐рдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрддрд░ рдкреНрд░рдХреНрд░рд┐рдпреЗрджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдкреНрд░рд╛рдкреНрдд рд╣реЛрддреЗ рдЬреА рд╕реНрд╡рддрдГрдЪ рдЕрд╢рд╛ рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯрдЪреА рдЕрдЪреВрдХрддрд╛ рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рддреЗ. рдЕрд╢рд╛ рдПрдВрдЯреНрд░реАрдЪреА рдкреНрд░рдд рдореНрд╣рдгреВрди рдЖрдгрд┐ рдЕрд╢рд╛ рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯрдордзреНрдпреЗ рдХрд▓рдо 2A рдЪреНрдпрд╛ рддрд░рддреБрджреАрдВрдиреБрд╕рд╛рд░ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░ рд╕рдорд╛рд╡рд┐рд╖реНрдЯ рдЕрд╕рддреЗ.
рд░рд╛рдзреЗрд╢реНрдпрд╛рдо рдЬреА. рдЧрд░реНрдЧ рд╡рд┐рд░реБрджреНрдз рд╕рдлрд┐рдпрд╛рдмрд╛рдИ рдЗрдмреНрд░рд╛рд╣рд┐рдо рд▓рд╛рдИрдЯрд╡рд╛рд▓рд╛ [19]рдордзреНрдпреЗ
рдореБрдВрдмрдИ рдЙрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдиреЗ рдирд┐рд░реАрдХреНрд╖рдг рдиреЛрдВрджрд╡рд▓реЗ рдХреА ‘рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯ, 1891 рдЪреНрдпрд╛ рдХрд▓рдо 2 рдордзреАрд▓ рдкрд░рд┐рднрд╛рд╖рд┐рдд рдХреНрд▓реЙрдЬ 8 рдордзреНрдпреЗ ‘рдкреНрд░рдорд╛рдгрд┐рдд рдкреНрд░рдд’ рд╣реЛрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдкрд╛рддреНрд░рддреЗрд╕рд╛рдареА рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗрд▓реЗ рддрдкрд╢реАрд▓рд╡рд╛рд░ рдШрдЯрдХ рд╣реЗ рдЕрдирд┐рд╡рд╛рд░реНрдп рдирд╕реВрди рдХреЗрд╡рд│ рдирд┐рд░реНрджреЗрд╢рд┐рдХрд╛ рдЖрд╣реЗрдд. рдпрд╛рд╡рд░ рдЕрд╡рд▓рдВрдмреВрди рдкреБрд░реЗрд╕реЗ рдЕрдиреБрдкрд╛рд▓рди рджрд╕реНрддрдРрд╡рдЬрд╛рдЪреА ‘рдкреНрд░рдорд╛рдгрд┐рдд рдкреНрд░рдд’ рд╣реЛрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдкрд╛рддреНрд░ рдард░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдкреНрд░рддреНрдпреЗрдХ рдкреНрд░рдХрд░рдгрд╛рддреАрд▓ рддрдереНрдпреЗ рдЖрдгрд┐ рдкрд░рд┐рд╕реНрдерд┐рддреА рдкреБрд░реЗрд╢реА рдЖрд╣реЗ.
(v) рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯрдордзреАрд▓ рдЕрдЯреА. (рдХ. реи–рдП)тАФ
рдПрдВрдЯреНрд░реАрдЪреА рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдХрд▓рдо 2 рдЪреНрдпрд╛ рдЙрдк-рдХрд▓рдо (8) рдордзреНрдпреЗ рд╕рдВрджрд░реНрднрд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯрдЪреА рдкреНрд░рдд рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рд╕реЛрдмрдд рдЕрд╕рд╛рд╡реА, рдореНрд╣рдгрдЬреЗ: – (рдЕ) рдЕрд╢рд╛ рдПрдВрдЯреНрд░реАрдЪреА рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдкреНрд░рдд рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдЪреЗ рдкреНрд░рд┐рдиреНрд╕рд┐рдкрд▓ рдЕрдХрд╛рдЙрдВрдЯрдВрдЯ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдмреНрд░рдБрдЪ рдореЕрдиреЗрдЬрд░ рдпрд╛рдВрдЪреЗ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░; рдЖрдгрд┐ (рдм) рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреНрдпрд╛ рдкреНрд░рднрд╛рд░реА рд╡реНрдпрдХреНрддреАрдЪреЗ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░ рдЬреНрдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреЗ рд╕рдВрдХреНрд╖рд┐рдкреНрдд рд╡рд░реНрдгрди рдЖрдгрд┐ рддрдкрд╢реАрд▓┬а рд╡ ┬а(рдЕ) рдлрдХреНрдд рдЕрдзрд┐рдХреГрдд рд╡реНрдпрдХреНрддреАрджреНрд╡рд╛рд░реЗрдЪ рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдд рдбреЗрдЯрд╛ рдкреНрд░рд╡рд┐рд╖реНрдЯ рдХреЗрд▓рд╛ рдЧреЗрд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреЗрд╣реА рдСрдкрд░реЗрд╢рди рдХреЗрд▓реЗ рдЬрд╛рддреЗ рдпрд╛рдЪреА рдЦрд╛рддреНрд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╕рд┐рд╕реНрдЯрдорджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдЕрд╡рд▓рдВрдмрд▓реЗрд▓реЗ рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЙрдкрд╛рдп; (рдм) рдбреЗрдЯрд╛рдордзреАрд▓ рдЕрдирдзрд┐рдХреГрдд рдмрджрд▓ рдЯрд╛рд│рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рд╢реЛрдзрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЕрд╡рд▓рдВрдмрд▓реЗрд▓реЗ рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЙрдкрд╛рдп ; (рд╕реА) рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЕрдВрддрд░реНрдЧрдд рдмрд┐рдШрд╛рдбрд╛рдореБрд│реЗ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХрд╛рд░рдгрд╛рдВрдореБрд│реЗ рдЧрдорд╛рд╡рд▓реЗрд▓рд╛ рдбреЗрдЯрд╛ рдкреБрдирд░реНрдкреНрд░рд╛рдкреНрдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЙрдкрд▓рдмреНрдз рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЙрдкрд╛рдп ; (рдбреА) рдлреНрд▓реЙрдкреАрдЬ, рдбрд┐рд╕реНрдХреНрд╕, рдЯреЗрдкреНрд╕ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрддрд░ рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЛ-рдореЕрдЧреНрдиреЗрдЯрд┐рдХ рдбреЗрдЯрд╛ рд╕реНрдЯреЛрд░реЗрдЬ рдбрд┐рд╡реНрд╣рд╛рдЗрд╕реЗрд╕ рдпрд╛рдВрд╕рд╛рд░рдЦреНрдпрд╛ рдХрд╛рдврддрд╛ рдпреЗрдгреНрдпрд╛рдЬреЛрдЧреНрдпрд╛ рдорд╛рдзреНрдпрдорд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рд╕рд┐рд╕реНрдЯрдордордзреВрди рдбреЗрдЯрд╛ рдЬреНрдпрд╛ рдкрджреНрдзрддреАрдиреЗ рд╣рд╕реНрддрд╛рдВрддрд░рд┐рдд рдХреЗрд▓рд╛ рдЬрд╛рддреЛ рддреНрдпрд╛рдЪреА рдкрджреНрдзрддреА; (рдИ) рдЕрд╢рд╛ рдХрд╛рдврддрд╛ рдпреЗрдгреНрдпрд╛рдЬреЛрдЧреНрдпрд╛ рдорд╛рдзреНрдпрдорд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рдбреЗрдЯрд╛ рдЕрдЪреВрдХрдкрдгреЗ рд╣рд╕реНрддрд╛рдВрддрд░рд┐рдд рдХреЗрд▓рд╛ рдЧреЗрд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ рдпрд╛рдЪреА рдЦрд╛рддреНрд░реА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╕рддреНрдпрд╛рдкрдирд╛рдЪреА рдкрджреНрдзрдд ; (рдПрдл) рдЕрд╢рд╛ рдбреЗрдЯрд╛ рд╕реНрдЯреЛрд░реЗрдЬ рдбрд┐рд╡реНрд╣рд╛рдЗрд╕реЗрд╕рдЪреА рдУрд│рдЦ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рдкрджреНрдзрдд ; (рдЬреА) рдЕрд╢рд╛ рд╕реНрдЯреЛрд░реЗрдЬ рдЙрдкрдХрд░рдгрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕реНрдЯреЛрд░реЗрдЬ рдЖрдгрд┐ рдХрд╕реНрдЯрдбреАрдЪреА рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛;
(рдПрдЪ) рд╕рд┐рд╕реНрдЯреАрдордордзреНрдпреЗ рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рдЫреЗрдбрдЫрд╛рдб рд░реЛрдЦрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЖрдгрд┐ рд╢реЛрдзрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЙрдкрд╛рдп; рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреЗрд╣реА рдШрдЯрдХ рдЬреЗ рд╕рд┐рд╕реНрдЯрдордЪреНрдпрд╛ рдЕрдЦрдВрдбрддреЗрдЪреА рдЖрдгрд┐ рдЕрдЪреВрдХрддреЗрдЪреА рдЦрд╛рддреНрд░реА рджреЗрддреАрд▓. (рдЖрдИ) рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреНрдпрд╛ рдкреНрд░рднрд╛рд░реА рд╡реНрдпрдХреНрддреАрдХрдбреВрди рдЖрдгрдЦреА рдПрдХ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░ рдХреА рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╕рд░реНрд╡реЛрддреНрддрдо рдорд╛рд╣рд┐рддреАрдиреБрд╕рд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╡рддреАрдиреЗ, рдЕрд╢реА рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реА рднреМрддрд┐рдХ рд╡реЗрд│реА рдпреЛрдЧреНрдпрд░рд┐рддреНрдпрд╛ рдЪрд╛рд▓рд╡рд┐рд▓реА рдЧреЗрд▓реА, рддреНрдпрд╛рд▓рд╛ рд╕рд░реНрд╡ рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рдд рдбреЗрдЯрд╛ рдЖрдгрд┐ рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХреЗрд▓реЗ рдЧреЗрд▓реЗ. рдкреНрд░рд╢реНрдирд╛рддреАрд▓ рдкреНрд░рд┐рдВрдЯрдЖрдЙрдЯ рдпреЛрдЧреНрдпрд░рд┐рддреНрдпрд╛ рдорд╛рд╣рд┐рддреА рджрд░реНрд╢рд╡рддреЛ, рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рдд рдбреЗрдЯрд╛рдордзреВрди рдпреЛрдЧреНрдпрд░рд┐рддреНрдпрд╛ рд╡реНрдпреБрддреНрдкрдиреНрди рдХреЗрд▓реА рдЖрд╣реЗ.
рдУрдордкреНрд░рдХрд╛рд╢ рд╡рд┐рд░реБрджреНрдз рд╕реЗрдВрдЯреНрд░рд▓ рдмреНрдпреБрд░реЛ рдСрдл рдЗрдиреНрд╡реНрд╣реЗрд╕реНрдЯрд┐рдЧреЗрдЯрдирдордзреНрдпреЗ[20]
рдорд╛рдирдиреАрдп рджрд┐рд▓реНрд▓реА рдЙрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдиреЗ рднрд╛рд░рддреАрдп рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ S. 65 B рд╣реЗ [21]рд╣реЗ рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯрдЪреНрдпрд╛ S. 2 A рдХрд╛рд▓рдорд╛рд╢реА рд╕рдорд╛рдВрддрд░ рдЖрд╣реЗ ┬ардореНрд╣рдгреВрди, рддреНрдпрд╛рдВрдЪрд╛ рдПрдХрддреНрд░рд┐рдд рдЕрд░реНрде рд▓рд╛рд╡рд▓рд╛ рдкрд╛рд╣рд┐рдЬреЗ рдЕрд╕реЗ рдореНрд╣рдЯрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ.
2. рдмрдБрдХрд░реНрд╕рдЪреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рддреАрд▓ рдиреЛрдВрджреАрдВрдЪрд╛ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ (S. 4):
рдХрд▓рдорд╛рдордзреНрдпреЗ рдЕрд╢реА рддрд░рддреВрдж рдЖрд╣реЗ рдХреА рдмрдБрдХрд░рдЪреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рддреАрд▓ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдиреЛрдВрджреАрдЪреА рдкреНрд░рдорд╛рдгрд┐рдд рдкреНрд░рдд рдЕрд╢рд╛ рдиреЛрдВрджреАрдЪреНрдпрд╛ рдЕрд╕реНрддрд┐рддреНрд╡рд╛рдЪрд╛ рдкреНрд░рдердорджрд░реНрд╢рдиреА рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдореНрд╣рдгреВрди рдкреНрд░рд╛рдкреНрдд рдХреЗрд▓реА рдЬрд╛рдИрд▓ рдЖрдгрд┐ рддреНрдпрд╛рдд рдиреЛрдВрджрд╡рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдмрд╛рдмреА, рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдЦрд╛рддреНрдпрд╛рдВрдЪрд╛ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдореНрд╣рдгреВрди рд╕реНрд╡реАрдХрд╛рд░ рдХреЗрд▓рд╛ рдЬрд╛рдИрд▓.
3.┬а рдкреНрд░рдХрд░рдг рдЬреНрдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░реНрдпрд╛рд╕ рдкреБрд╕реНрддрдХреЗ рд╕рджрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рднрд╛рдЧ рдкрдбрддрд╛ рдпреЗрдд рдирд╛рд╣реА (рдХ. 5):
рдпрд╛ рдХрд▓рдорд╛рдд рдЕрд╢реА рддрд░рддреВрдж рдЖрд╣реЗ рдХреА рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрджреЗрд╢рд╛рд╢рд┐рд╡рд╛рдп рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рд╡рд┐рд╢реЗрд╖ рдХрд╛рд░рдгрд╛рд╕реНрддрд╡ рдмрдирд╡рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рдзреАрд╢рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрджреЗрд╢рд╛рд╢рд┐рд╡рд╛рдп рдмрдБрдХреЗрдЪреНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд▒реНрдпрд╛рд▓рд╛ рдмрдБрдХ рдкрдХреНрд╖рдХрд╛рд░ рдирд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХрд╛рдпрджреЗрд╢реАрд░ рдХрд╛рд░реНрдпрд╡рд╛рд╣реАрдордзреНрдпреЗ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдмрдБрдХрд░рдЪреЗ рдкреБрд╕реНрддрдХ рд╕рд╛рджрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рднрд╛рдЧ рдкрд╛рдбрд▓реЗ рдЬрд╛рдгрд╛рд░ рдирд╛рд╣реА.
4. рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдп рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рдзреАрд╢рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЖрджреЗрд╢рд╛рдиреБрд╕рд╛рд░ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рдВрдЪреА рддрдкрд╛рд╕рдгреА (рдХ. 6):
рдпрд╛ рдХрд▓рдорд╛рдд рдЕрд╢реА рддрд░рддреВрдж рдЖрд╣реЗ рдХреА рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдп рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рдзреАрд╢ рдмрдБрдХрд░рдЪреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рдЪреА рдмрдБрдХ рдкрдХреНрд╖рдХрд╛рд░ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреЗрд╢реАрд░ рдХрд╛рд░реНрдпрд╡рд╛рд╣реАрд╕рд╛рдареА рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд▒реНрдпрд╛рдХрдбреВрди рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рдзреАрд╢рд╛рдВрджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдкрдХреНрд╖рд╛рдХрдбреВрди рдмрдБрдХрд░рдЪреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рдЪреА рддрдкрд╛рд╕рдгреА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреЗ рдЖрджреЗрд╢ рджреЗрдК рд╢рдХрддрд╛рдд.
5. рдЦрд░реНрдЪ (S. 7):
рдпрд╛ рдХрд▓рдорд╛рдд рдЕрд╢реА рддрд░рддреВрдж рдЖрд╣реЗ рдХреА рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЕрдВрддрд░реНрдЧрдд рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдЕрд░реНрдЬрд╛рдЪреА рдХрд┐рдВрдордд рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдп рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рдзреАрд╢рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡рд┐рд╡реЗрдХрдмреБрджреНрдзреАрдиреБрд╕рд╛рд░ рдЕрд╕реЗрд▓.
рем. рджреБрд░реБрд╕реНрддреНрдпрд╛ :-
1891 рдордзреНрдпреЗ рд▓рд╛рдЧреВ рдЭрд╛рд▓реНрдпрд╛рдкрд╛рд╕реВрди рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯрдордзреНрдпреЗ рдЕрдиреЗрдХ рд╡реЗрд│рд╛ рд╕реБрдзрд╛рд░рдгрд╛ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реНрдпрд╛ рдЖрд╣реЗрдд. рд╕рд░реНрд╡рд╛рдд рдЕрд▓реАрдХрдбреАрд▓ рджреБрд░реБрд╕реНрддреА 2010 рдордзреНрдпреЗ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реА рд╣реЛрддреА. рдпрд╛ рджреБрд░реБрд╕реНрддреАрдиреЗ рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдбрд╡рд░ рд▓рд╛рдЧреВ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╡рд┐рд╕реНрддрд╛рд░ рдХреЗрд▓рд╛.
III. рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреЗ рдлрд╛рдпрджреЗ :-
рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪреЗ рдЦрд╛рд▓реАрд▓ рдлрд╛рдпрджреЗ рдЖрд╣реЗрдд:-
( i ) рд╣реЗ рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдд рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░рд╛рдВрдЪреЗ рдЕрд╕реНрддрд┐рддреНрд╡ рд╕рд┐рджреНрдз рдХрд░рдгреЗ рд╕реЛрдкреЗ рдЖрдгрд┐ рдЕрдзрд┐рдХ рд╕реЛрдпреАрд╕реНрдХрд░ рдмрдирд╡рддреЗ. рддреНрдпрд╛рдВрдЪреА рдореВрд│ рдкреБрд╕реНрддрдХреЗ рд╕рд╛рджрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдРрд╡рдЬреА рдмрдБрдХрд╛ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдкреБрд╕реНрддрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдкреНрд░рдорд╛рдгрд┐рдд рдкреНрд░рддреА рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдд рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдореНрд╣рдгреВрди рджреЗрдК рд╢рдХрддрд╛рдд.
(ii) рддреЗ рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдХрд░реНрдЬрджрд╛рд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╣рд┐рддрд╛рдЪреЗ рд░рдХреНрд╖рдг рдХрд░рддреЗ . рд╣рд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рддреЛ рдХреА рдмрдБрдХрд╛ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░рд╛рдВрдЪреЗ рдЕрдЪреВрдХ рдЖрдгрд┐ рд╡рд┐рд╢реНрд╡рд╛рд╕рд╛рд░реНрд╣ рдкреБрд░рд╛рд╡реЗ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рд╕рдХреНрд╖рдо рдЖрд╣реЗрдд.
(iii) рд╣реЗ рднрд╛рд░рддреАрдп рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рд░реНрдпрдХреНрд╖рдорддреЗрд▓рд╛ рдкреНрд░реЛрддреНрд╕рд╛рд╣рди рджреЗрддреЗ . рдЦрдЯрд▓реНрдпрд╛рдВрдЪрд╛ рд╡реЗрд│ рдЖрдгрд┐ рдЦрд░реНрдЪ рдХрдореА рдХрд░реВрди, рдХрд╛рдпрджрд╛ рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рдЕрдзрд┐рдХ рдХрд╛рд░реНрдпрдХреНрд╖рдорддреЗрдиреЗ рдХрд╛рд░реНрдп рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рдорджрдд рдХрд░рддреЛ.
рдмрдБрдХрд░реНрд╕ рдмреБрдХреНрд╕ рдПрд╡реНрд╣рд┐рдбрдиреНрд╕ рдНрдХреНрдЯ, 1891 рд╣рд╛ рднрд╛рд░рддреАрдп рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрд╕рд╛рдареА рдПрдХ рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪрд╛ рдХрд╛рдпрджрд╛ рдЖрд╣реЗ. рд╣реЗ рдмрдБрдХрд╛рдВрдЪреЗ рд╕реБрд░рд│реАрдд рдЖрдгрд┐ рдХрд╛рд░реНрдпрдХреНрд╖рдо рдХрд╛рд░реНрдп рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рдорджрдд рдХрд░рддреЗ рдЖрдгрд┐ рдареЗрд╡реАрджрд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдХрд░реНрдЬрджрд╛рд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╣рд┐рддрд╛рдЪреЗ рд░рдХреНрд╖рдг рдХрд░рддреЗ.
***
D. рдорд╛рд╣рд┐рддреА рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рди рдЖрдгрд┐ рдИ-рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ.
рдорд╛рд╣рд┐рддреА рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рди (IT) рдиреЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рдд рдХреНрд░рд╛рдВрддреА рдШрдбрд╡реВрди рдЖрдгрд▓реА рдЖрд╣реЗ, рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдИ-рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧрд▓рд╛ рдЪрд╛рд▓рдирд╛ рджрд┐рд▓реА рдЖрд╣реЗ. рдпрд╛ рдкрд░рд┐рд╡рд░реНрддрдирд╛рдореБрд│реЗ рд╡реНрдпрдХреНрддреА рдЖрдгрд┐ рд╡реНрдпрд╡рд╕рд╛рдп рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрд╢реА рд╕рдВрд╡рд╛рдж рд╕рд╛рдзрдгреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдкрджреНрдзрддреАрдд рд▓рдХреНрд╖рдгреАрдп рдмрджрд▓ рдЭрд╛рд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ. рдЖрдпрдЯреАрдЪреНрдпрд╛ рдкреНрд░рднрд╛рд╡рд╛рд╡рд░ рдЖрдкрдг рдкреБрдвреАрд▓рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рдЪрд░реНрдЪрд╛ рдХрд░реВ-
1. рдбрд┐рдЬрд┐рдЯрд▓ рдкрд░рд┐рд╡рд░реНрддрди:
рдорд╛рд╣рд┐рддреА рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рдирд╛рдиреЗ рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рдордХрд╛рдЬрд╛рдЪреЗ рдЖрдзреБрдирд┐рдХреАрдХрд░рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рд╕рдХреНрд╖рдо рдХреЗрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ, рдкрд╛рд░рдВрдкрд╛рд░рд┐рдХ рдордиреБрд╖реНрдп рдЪрд▓реАрдд рдЖрд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛рдВрдордзреВрди рдбрд┐рдЬрд┐рдЯрд▓реА-рдЪрд╛рд▓рд┐рдд рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рдкрд░рд┐рд╡рд░реНрддреАрдд рдХреЗрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ.
рдЕрддреНрдпрд╛рдзреБрдирд┐рдХ рдЖрдпрдЯреА рдкрд╛рдпрд╛рднреВрдд рд╕реБрд╡рд┐рдзрд╛рдВрд╡рд░ рдмрд╛рдВрдзрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХреЛрдЕрд░ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реА, рдЖрддрд╛ рдЕрдЦрдВрдб рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдбреЗрдЯрд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди рд╕реБрд▓рдн рдХрд░рддрд╛рдд.
2. рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ:
рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХрд╛рдВрдирд╛ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЦрд╛рддреНрдпрд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рдкреНрд░рд╡реЗрд╢ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕, рд╢рд┐рд▓реНрд▓рдХ рдкрд╛рд╣рдгреНрдпрд╛рд╕, рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рдЖрдгрд┐ рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд┐рдд рд╡реЗрдм рдкреЛрд░реНрдЯрд▓рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рд╡рд┐рд╡рд┐рдз рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рдЕрдиреБрдорддреА рджреЗрддреЗ.
рд╣реЗ рд╕реБрд╡рд┐рдзрд╛ рдЖрдгрд┐ рдкреНрд░рд╡реЗрд╢рдпреЛрдЧреНрдпрддрд╛ рджреЗрддреЗ, рдХрд╛рд░рдг рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рдЗрдВрдЯрд░рдиреЗрдЯ рдХрдиреЗрдХреНрд╢рдирд╕рд╣ рдХреБрдареЗрд╣реА рддреНрдпрд╛рдВрдЪреЗ рд╡рд┐рддреНрдд рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрд┐рдд рдХрд░реВ рд╢рдХрддрд╛рдд.
3. рдореЛрдмрд╛рдИрд▓ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ:
рд╕реНрдорд╛рд░реНрдЯрдлреЛрди рдЖрдгрд┐ рдореЛрдмрд╛рдИрд▓ ре▓рдкреНрд╕рдЪреНрдпрд╛ рдкреНрд░рд╕рд╛рд░рд╛рдореБрд│реЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рд╕реЗрд╡рд╛ рд╣рд╛рддрд╛рддреАрд▓ рдЙрдкрдХрд░рдгрд╛рдВрдкрд░реНрдпрдВрдд рд╡рд╛рдврд▓реА рдЖрд╣реЗ.
рдореЛрдмрд╛рдЗрд▓ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ ре▓рдкреНрд╕ рдЦрд╛рддреЗ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрди, рдирд┐рдзреА рд╣рд╕реНрддрд╛рдВрддрд░рдг, рдмрд┐рд▓ рдкреЗрдореЗрдВрдЯ рдЖрдгрд┐ рдореЛрдмрд╛рдЗрд▓ рдЪреЗрдХ рдбрд┐рдкреЙрдЭрд┐рдЯ рд╕рд╛рд░рдЦреНрдпрд╛ рдкреНрд░рдЧрдд рд╡реИрд╢рд┐рд╖реНрдЯреНрдпрд╛рдВрд╕рд╛рдареА рд╡рд╛рдкрд░рдХрд░реНрддрд╛-рдЕрдиреБрдХреВрд▓ рдЗрдВрдЯрд░рдлреЗрд╕ рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рддрд╛рдд.
4. рдПрдЯреАрдПрдо рдиреЗрдЯрд╡рд░реНрдХ:
рдорд╛рд╣рд┐рддреА рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рдирд╛рдиреЗ ATMs рдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрд╛рдкрдХ рддреИрдирд╛рддреАрдЪреЗ рд╕рдХреНрд╖рдореАрдХрд░рдг рдХреЗрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ, рдЬреНрдпрд╛рдореБрд│реЗ рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХрд╛рдВрдирд╛ рд░реЛрдЦ рд░рдХреНрдХрдо рдХрд╛рдврддрд╛ рдпреЗрддреЗ, рдЪреЗрдХ рдЬрдорд╛ рдХрд░рддрд╛ рдпреЗрддреЗ рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рдореВрд▓рднреВрдд рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░ рдЪреЛрд╡реАрд╕ рддрд╛рд╕ рдХрд░рддрд╛ рдпреЗрддрд╛рдд.
5. рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рдирд┐рдзреА рд╣рд╕реНрддрд╛рдВрддрд░рдг (EFT):
EFT рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реА рдПрдХрд╛рдЪ рдмрдБрдХреЗрдд рдЖрдгрд┐ рд╡реЗрдЧрд╡реЗрдЧрд│реНрдпрд╛ рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрдордзреАрд▓ рджреЛрдиреНрд╣реА рдЦрд╛рддреНрдпрд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рдирд┐рдзреАрдЪреЗ рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд╣рд╕реНрддрд╛рдВрддрд░рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рдкрд░рд╡рд╛рдирдЧреА рджреЗрддрд╛рдд. рдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ NEFT, RTGS рдЖрдгрд┐ IMPS рд╕рд╛рд░рдЦреНрдпрд╛ рдкрджреНрдзрддреАрдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдЖрд╣реЗ. .
рем. рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдмрд┐рд▓ рднрд░рдгрд╛:
рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреА рдмрд┐рд▓реЗ рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рднрд░реВ рд╢рдХрддрд╛рдд, рд╕рд░реНрд╡ рдЙрдкрдпреЛрдЧрд┐рддреЗ рдкрд╛рд╕реВрди рддреЗ рдХреНрд░реЗрдбрд┐рдЯ рдХрд╛рд░реНрдб рдкреЗрдореЗрдВрдЯреНрд╕рдкрд░реНрдпрдВрдд, рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд┐рдд рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдкреЛрд░реНрдЯрд▓рджреНрд╡рд╛рд░реЗ, рдкреНрд░рддреНрдпрдХреНрд╖ рддрдкрд╛рд╕рдгреАрдЪреА рдЧрд░рдЬ рджреВрд░ рд╕рд╛рд░реВрди.
7. рдЖрднрд╛рд╕реА рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдЖрдгрд┐ рдЪреЕрдЯрдмреЙрдЯреНрд╕:
рд╡реНрд╣рд░реНрдЪреНрдпреБрдЕрд▓ рдмрдБрдХрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рднреМрддрд┐рдХ рд╢рд╛рдЦрд╛рдВ рд╢рд┐рд╡рд╛рдп рдкреВрд░реНрдгрдкрдгреЗ рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдХрд╛рд░реНрдп рдХрд░рддрд╛рдд. рддреЗ рдХрд╛рд░реНрдпрдХреНрд╖рдорддреЗрд╕рд╛рдареА рдЖрдпрдЯреАрдЪрд╛ рдлрд╛рдпрджрд╛ рдШреЗрдКрди, рдмрд▒реНрдпрд╛рдЪрджрд╛ рдХрдореА рдЦрд░реНрдЪрд╛рдд рд╕реЗрд╡рд╛рдВрдЪреА рд╕рдВрдкреВрд░реНрдг рд╢реНрд░реЗрдгреА рджреЗрддрд╛рдд.
рдЪреЕрдЯрдмреЙрдЯреНрд╕, рдХреГрддреНрд░рд┐рдо рдмреБрджреНрдзрд┐рдорддреНрддреЗрджреНрд╡рд╛рд░реЗ рд╕рдорд░реНрдерд┐рдд, рддреНрд╡рд░рд┐рдд рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рд╕рдорд░реНрдерди рдкреНрд░рджрд╛рди рдХрд░рддрд╛рдд, рд╢рдВрдХрд╛рдВрдЪреЗ рдирд┐рд░рд╛рдХрд░рдг рдХрд░рддрд╛рдд рдЖрдгрд┐ рдЪреЛрд╡рд┐рд╕рддрд╛рд╕ рд╕рд╛рддреА рджрд┐рд╡рд╕ рд╕рд╣рд╛рдпреНрдп рджреЗрддрд╛рдд.
8. рдЗрдВрдЯрд░рдиреЗрдЯ рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЖрдгрд┐ рдлрд╕рд╡рдгреВрдХ рдкреНрд░рддрд┐рдмрдВрдз:
рд╕рдВрд╡реЗрджрдирд╢реАрд▓ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдорд╛рд╣рд┐рддреАрдЪреЗ рд░рдХреНрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд IT рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреА рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡рддреЗ. рдПрдирдХреНрд░рд┐рдкреНрд╢рди, рдлрд╛рдпрд░рд╡реЙрд▓, рдорд▓реНрдЯреАрдлреЕрдХреНрдЯрд░ рдСрдереЗрдВрдЯрд┐рдХреЗрд╢рди рдЖрдгрд┐ рдЗрддрд░ рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЙрдкрд╛рдп рд╕рд╛рдпрдмрд░ рдзреЛрдХреНрдпрд╛рдВрдкрд╛рд╕реВрди рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдг рдХрд░рддрд╛рдд.
9. рдбреЗрдЯрд╛ рд╡рд┐рд╢реНрд▓реЗрд╖рдг рдЖрдгрд┐ рд╡реИрдпрдХреНрддрд┐рдХрд░рдг:
рдмрдБрдХрд╛ рдореЛрдареНрдпрд╛ рдкреНрд░рдорд╛рдгрд╛рдд рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рдбреЗрдЯрд╛рдЪреЗ рд╡рд┐рд╢реНрд▓реЗрд╖рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА IT рдЪрд╛ рд╡рд╛рдкрд░ рдХрд░рддрд╛рдд , рддреНрдпрд╛рдВрдирд╛ рдЕрдиреБрд░реВрдк рдЙрддреНрдкрд╛рджрдиреЗ рдЖрдгрд┐ рд╕реЗрд╡рд╛ рджреЗрдгреНрдпрд╛рд╕ рд╕рдХреНрд╖рдо рдмрдирд╡рддрд╛рдд, рддрд╕реЗрдЪ рдЪрд╛рдВрдЧрд▓реНрдпрд╛ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рдирд┐рд░реНрдгрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЕрдВрддрд░реНрджреГрд╖реНрдЯреА рджреЗрддрд╛рдд.
10. рдмреНрд▓реЙрдХрдЪреЗрди рдЖрдгрд┐ рдХреНрд░рд┐рдкреНрдЯреЛрдХрд░рдиреНрд╕реА:
рдмреНрд▓реЙрдХрдЪреЗрди рд╕рд╛рд░рдЦреНрдпрд╛ рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рдирд╛рдиреЗ, рд╡рд┐рдХреЗрдВрджреНрд░рд┐рдд рдЦрд╛рддреЗрд╡рд╣реА рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реАрдиреЗ, рдХреНрд░рд┐рдкреНрдЯреЛрдХрд░рдиреНрд╕реА (рдЙрджрд╛., рдмрд┐рдЯрдХреЙрдЗрди) рдЖрдгрд┐ рд╕реНрдорд╛рд░реНрдЯ рдХреЙрдиреНрдЯреНрд░реЕрдХреНрдЯреНрд╕ рд╕рд╛рд░рдЦреНрдпрд╛ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рдд рдирд╡рдХрд▓реНрдкрдирд╛рдВрдирд╛ рдЪрд╛рд▓рдирд╛ рджрд┐рд▓реА рдЖрд╣реЗ, рдЬреНрдпрд╛рдореБрд│реЗ рд╡реНрдпрд╡рд╣рд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рд╡рд┐рддреНрддрд╛рдЪреЗ рд╕реНрд╡рд░реВрдк рд╕рдВрднрд╛рд╡реНрдпрддрдГ рдмрджрд▓рд▓реЗ рдЖрд╣реЗ.
11. рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЕрдиреБрдкрд╛рд▓рди рдЖрдгрд┐ рдЕрд╣рд╡рд╛рд▓:
рдорд╛рд╣рд┐рддреА рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рди рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реА рдмрдБрдХрд╛рдВрдирд╛ рдирд┐рдпрд╛рдордХ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХрддрд╛рдВрдЪреЗ рдкрд╛рд▓рди рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рдорджрдд рдХрд░рддрд╛рдд, рдЙрджреНрдпреЛрдЧ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рд┐рдд рдХрд░рдгрд╛рд░реЗ рдХрд╛рдпрджреЗ рдЖрдгрд┐ рдорд╛рдирдХрд╛рдВрдЪреЗ рдкрд╛рд▓рди рд╕реБрдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рдд рдХрд░рддрд╛рдд.
12. рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢:
рдИ-рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧрдиреЗ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реЗрд╡рд╛ рдХрдореА рдЖрдгрд┐ рджреБрд░реНрдЧрдо рднрд╛рдЧрд╛рдд рдкреЛрд╣реЛрдЪрд╡рдгреНрдпрд╛рдд, рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢рдирд╛рд▓рд╛ рдЪрд╛рд▓рдирд╛ рджреЗрдгреНрдпрд╛рдд рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреА рднреВрдорд┐рдХрд╛ рдмрдЬрд╛рд╡рд▓реА рдЖрд╣реЗ.
рд╢реЗрд╡рдЯреА, рдИ-рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧрдЪреНрдпрд╛ рдпреБрдЧрд╛рдд рдорд╛рд╣рд┐рддреА рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рдирд╛рдиреЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░рд╛рдд рдХреНрд░рд╛рдВрддреА рдХреЗрд▓реА рдЖрд╣реЗ. рдпрд╛ рдкрд░рд┐рд╡рд░реНрддрдирд╛рдореБрд│реЗ рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХрд╛рдВрдирд╛ рд╕реБрд╡рд┐рдзрд╛, рд╕реБрд▓рднрддрд╛ рдЖрдгрд┐ рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╕реЗрд╡рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡рд┐рд╕реНрддреГрдд рд╢реНрд░реЗрдгреАрд╕рд╣ рд╕рдХреНрд╖рдо рдХреЗрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ. рддрдерд╛рдкрд┐, рддреЗ рдЖрд╡реНрд╣рд╛рдиреЗ рджреЗрдЦреАрд▓ рдЖрдгрддреЗ, рд╡рд┐рд╢реЗрд╖рддрдГ рд╕рд╛рдпрдмрд░рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЖрдгрд┐ рдбреЗрдЯрд╛ рдЧреЛрдкрдиреАрдпрддреЗрдЪреНрдпрд╛ рдмрд╛рдмрддреАрдд. рдорд╛рд╣рд┐рддреА рддрдВрддреНрд░рдЬреНрдЮрд╛рди рдЪреА рдирд┐рд░рдВрддрд░ рдЙрддреНрдХреНрд░рд╛рдВрддреА рдирд┐рдГрд╕рдВрд╢рдпрдкрдгреЗ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧрдЪреНрдпрд╛ рднрд╡рд┐рд╖реНрдпрд╛рд▓рд╛ рдЖрдХрд╛рд░ рджреЗрдИрд▓, рд╡рд┐рддреНрддреАрдп рд╕рдВрд╕реНрдерд╛ рдЖрдгрд┐ рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХрд╛рдВрд╕рд╛рдареА рдирд╡реАрди рд╕рдВрдзреА рдЖрдгрд┐ рдЖрд╡реНрд╣рд╛рдиреЗ рдирд┐рд░реНрдорд╛рдг рдХрд░реЗрд▓.
*****
[1] (AIR 1987 SC 1023)
[2] AIR 2020 SC 405
[3] [1992] SC 1033
[4] (AIR 1987 SC 1023)
[5] Civil Appeal No. 6522 of 2021
[6] AIR 1961 Mad 8
[7] Civil Appeal NO. 7300 of 2022
[8] (1992) 2 SCC 343
[9] AIR 1988 Bom 361
[10] CRL.A. 134/2016
[11] “65-B. Admissibility of electronic records.–
(1) Notwithstanding anything contained in this Act, any information contained in an electronic record which is printed on paper, stored, recorded or copied in optical or magnetic media produced by a computer (hereinafter referred to as the computer output) shall be deemed to be also a document, if the conditions mentioned in this section are satisfied in relation to the information and computer in question and shall be admissible in any proceedings, without further proof or production of the original, as evidence of any contents of the original or of any fact stated therein of which direct evidence would be admissible.
(2) The conditions referred to in subsection (1) in respect of a computer output shall be the following, namely:–
(a) the computer output containing the information was produced by the computer during the period over which the computer was used regularly to store or process information for the purposes of any activities regularly carried on over that period by the person having lawful control over the use of the computer;
(b) during the said period, information of the kind contained in the electronic record or of the kind from which the information so contained is derived was regularly fed into the computer in the ordinary course of the said activities;
(c) throughout the material part of the said period, the computer was operating properly or, if not, then in respect of any period in which it was not operating properly or was out of operation during that part of the period, was not such as to affect the electronic record or the accuracy of its contents;
(d) the information contained in the electronic record reproduces or is derived from such information fed into the computer in the ordinary course of the said activities.
(3) Where over any period, the function of storing or processing information for the purposes of any activities regularly carried on over that period as mentioned in clause (a) of sub-section (2) was regularly performed by computers, whether–
(a) by a combination of computers operating over that period or
(b) by different computers operating in succession over that period or
(c) by different combinations of computers operating in succession over that period or
(d) in any other manner involving the successive operation over that period, in whatever order, of one or more computers and one or more combinations of computers, all the computers used for that purpose during that period shall be treated for the purposes of this section as constituting a single computer, and references in this section to a computer shall be construed accordingly.
(4) In any proceedings where it is desired to give a statement in evidence by virtue of this section, a certificate doing any of the following things, that is┬аto say,–
(a) identifying the electronic record containing the statement and describing the manner in which it was produced;
(b) giving such particulars of any device involved in the production of that electronic record as may be appropriate for the purpose of showing that the electronic record was produced by a computer;
(c) dealing with any of the matters to which the conditions mentioned in sub-section (2) relate, and purporting to be signed by a person occupying a responsible official position in relation to the operation of the relevant device or the management of the relevant activities (whichever is appropriate) shall be evidence of any matter stated in the certificate. For the purposes of this sub-section it shall be sufficient for a matter to be stated to the best of the knowledge and belief of the person stating it.
(5) For the purposes of this section,–
(a) information shall be taken to be supplied to a computer if it is supplied thereto in any appropriate form and whether it is so supplied directly or (with or without human intervention) by means of any appropriate equipment;
(b) whether in the course of activities carried on by any official information is supplied with a view to Patna High Court Cr.M isc. No.56898 of 2017 dt. 09-03-2018┬аits being stored or processed for the purposes of those activities by a computer operated otherwise than in the course of those activities, that information, if duly supplied to that computer, shall be taken to be supplied to it in the course of those activities;
(c) a computer output shall be taken to have been produced by a computer whether it was produced by it directly or (with or without human intervention) by means of any appropriate equipment.
Explanation.–For the purposes of this section any reference to information being derived from other information shall be a reference to its being derived therefrom by calculation, comparison or any other process.”
[12] (AIR 1987 SC 1023)
[13]AIR 2020 SC 405
[14][резрепрепреи] рдПрд╕рд╕реА резрежрейрей
[15] (AIR 1987 SC 1023)
[16] 2021 рдЪреЗ рдирд╛рдЧрд░реА рдЕрдкреАрд▓ рдХреНрд░. 6522
[17]рдЖрдХрд╛рд╢рд╡рд╛рдгреА 1961 рдореЕрдб 8
[18] рджрд┐рд╡рд╛рдгреА рдЕрдкреАрд▓ рдХреНрд░. 2022 рдЪрд╛ 7300
[19]AIR 1988 Bom 361
[20] CRL.A. 134/2016
[21] “65-B. рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдбрдЪреА рд╕реНрд╡реАрдХреГрддреА.–
(рез) рдпрд╛ рдХрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдд рдХрд╛рд╣реАрд╣реА рдЕрд╕рд▓реЗ рддрд░реА, рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдбрдордзреНрдпреЗ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реА рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдЬреА рдХрд╛рдЧрджрд╛рд╡рд░ рдЫрд╛рдкрд▓реЗрд▓реА, рд╕рдВрдЧреНрд░рд╣рд┐рдд рдХреЗрд▓реЗрд▓реА, рд░реЗрдХреЙрд░реНрдб рдХреЗрд▓реЗрд▓реА рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдЙрддреНрдкрд╛рджрд┐рдд рдСрдкреНрдЯрд┐рдХрд▓ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЪреБрдВрдмрдХреАрдп рдорд╛рдзреНрдпрдорд╛рдВрдордзреНрдпреЗ рдХреЙрдкреА рдХреЗрд▓реЗрд▓реА рдЖрд╣реЗ (рдпрд╛рдкреБрдвреЗ рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдЖрдЙрдЯрдкреБрдЯ рдореНрд╣рдгреВрди рд╕рдВрджрд░реНрднрд┐рдд) рдорд╛рдирд▓реА рдЬрд╛рдИрд▓. рджрд╕реНрддрдРрд╡рдЬ рджреЗрдЦреАрд▓ рдЕрд╕реЗрд▓, рдЬрд░ рдпрд╛ рд╡рд┐рднрд╛рдЧрд╛рдд рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдЕрдЯреА рд╡рд┐рдЪрд╛рд░рд╛рдзреАрди рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдЖрдгрд┐ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрджрд░реНрднрд╛рдд рд╕рдорд╛рдзрд╛рдиреА рдЕрд╕рддреАрд▓ рдЖрдгрд┐ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХрд╛рд░реНрдпрд╡рд╛рд╣реАрдордзреНрдпреЗ, рдореВрд│рдЪреНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рд╕рд╛рдордЧреНрд░реАрдЪрд╛ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдореНрд╣рдгреВрди, рдореВрд│рдЪрд╛ рдкреБрдвреАрд▓ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЙрддреНрдкрд╛рджрди рди рдХрд░рддрд╛, рд╕реНрд╡реАрдХрд╛рд░реНрдп рдЕрд╕реЗрд▓ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рддреНрдпрд╛рдд рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗрд▓реА рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рд╡рд╕реНрддреБрд╕реНрдерд┐рддреА рдЬреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдкреНрд░рддреНрдпрдХреНрд╖ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рд╕реНрд╡реАрдХрд╛рд░рд▓рд╛ рдЬрд╛рдИрд▓.
(реи) рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдЖрдЙрдЯрдкреБрдЯрдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрджрд░реНрднрд╛рдд рдЙрдк-рдХрд▓рдо (рез) рдордзреНрдпреЗ рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдЕрдЯреА рдЦрд╛рд▓реАрд▓рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рдЕрд╕рддреАрд▓, рдореНрд╣рдгрдЬреЗ:–
(рдЕ) рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реЗ рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдЖрдЙрдЯрдкреБрдЯ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рддрдпрд╛рд░ рдХреЗрд▓реЗ рдЧреЗрд▓реЗ рд╣реЛрддреЗ рдЬреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рдЪрд╛ рд╡рд╛рдкрд░ рдирд┐рдпрдорд┐рддрдкрдгреЗ рд╡рд╛рдкрд░рд╛рд╡рд░ рдХрд╛рдпрджреЗрд╢реАрд░ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╡реНрдпрдХреНрддреАрдиреЗ рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рдирд┐рдпрдорд┐рддрдкрдгреЗ рдХреЗрд▓реНрдпрд╛ рдЬрд╛рдгрд╛рд▒реНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдкрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢рд╛рдиреЗ рдорд╛рд╣рд┐рддреА рд╕рдВрдЧреНрд░рд╣рд┐рдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рддреНрдпрд╛рд╡рд░ рдкреНрд░рдХреНрд░рд┐рдпрд╛ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╡рд╛рдкрд░рд▓рд╛ рд╣реЛрддрд╛. рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рдЪреЗ;
(рдм) рдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд, рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдбрдордзреНрдпреЗ рд╕рдорд╛рд╡рд┐рд╖реНрдЯ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░рдЪреА рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЬреНрдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░рдЪреА рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдЕрд╢рд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░рдЪреА рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдорд┐рд│рд╡рд┐рд▓реА рдЬрд╛рддреЗ рддреНрдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░рдЪреА рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдирд┐рдпрдорд┐рддрдкрдгреЗ рдпрд╛ рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдкрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдХреЛрд░реНрд╕рдордзреНрдпреЗ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рдд рджрд┐рд▓реА рдЬрд╛рдд рд╣реЛрддреА;
(c) рдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрдкреВрд░реНрдг рднреМрддрд┐рдХ рднрд╛рдЧрд╛рдордзреНрдпреЗ, рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдпреЛрдЧреНрдпрд░рд┐рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд░реНрдп рдХрд░рдд рд╣реЛрддрд╛ рдХрд┐рдВрд╡рд╛, рдЬрд░ рдирд╕реЗрд▓, рддрд░ рдЬреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рддреЛ рдпреЛрдЧреНрдпрд░рд┐рддреАрдиреЗ рдХрд╛рд░реНрдп рдХрд░рдд рдирд╡реНрд╣рддрд╛ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рдХрд╛рд░реНрдпрд╛рдиреНрд╡рд┐рдд рдЭрд╛рд▓реЗрд▓рд╛ рдирд╕рддреЛ рдЕрд╢рд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд, рдЕрд╕реЗ рдирд╡реНрд╣рддреЗ. рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдб рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рддреНрдпрд╛рддреАрд▓ рд╕рд╛рдордЧреНрд░реАрдЪреА рдЕрдЪреВрдХрддрд╛ рдкреНрд░рднрд╛рд╡рд┐рдд рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА;
(d) рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдбрдордзреНрдпреЗ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реА рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдкреБрдирд░реБрддреНрдкрд╛рджрд┐рдд рд╣реЛрддреЗ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЕрд╢рд╛ рдорд╛рд╣рд┐рддреАрддреВрди рдШреЗрддрд▓реЗрд▓реА рдЕрд╕рддреЗ рдЬреА рдпрд╛ рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдкрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдХреЛрд░реНрд╕рдордзреНрдпреЗ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рд╡рд░ рдлреЗрдб рдХреЗрд▓реА рдЬрд╛рддреЗ.
(рей) рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд, рдЙрдк-рдХрд▓рдо (реи) рдЪреНрдпрд╛ рдЦрдВрдб (рдЕ) рдордзреНрдпреЗ рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реНрдпрд╛рдиреБрд╕рд╛рд░ рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рдирд┐рдпрдорд┐рддрдкрдгреЗ рдЪрд╛рд▓рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдкрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢рд╛рдиреЗ рдорд╛рд╣рд┐рддреА рд╕рдВрдЧреНрд░рд╣рд┐рдд рдХрд░рдгреЗ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рддреНрдпрд╛рд╡рд░ рдкреНрд░рдХреНрд░рд┐рдпрд╛ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреЗ рдХрд╛рд░реНрдп рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдирд┐рдпрдорд┐рддрдкрдгреЗ рдХреЗрд▓реЗ рдЬрд╛рдд рд╣реЛрддреЗ, рдордЧ-
(рдЕ) рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рдХрд╛рд░реНрдпрд░рдд рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрдпреЛрдЬрдирд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ; рдХрд┐рдВрд╡рд╛
(b) рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рдПрдХрд╛рдкрд╛рдареЛрдкрд╛рда рдХрд╛рд░реНрдпрд░рдд рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╡реЗрдЧрд╡реЗрдЧрд│реНрдпрд╛ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рдВрджреНрд╡рд╛рд░реЗ; рдХрд┐рдВрд╡рд╛
(c) рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рдПрдХрд╛рдкрд╛рдареЛрдкрд╛рда рдХрд╛рд░реНрдпрд░рдд рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡реЗрдЧрд╡реЗрдЧрд│реНрдпрд╛ рд╕рдВрдпреЛрдЬрдирд╛рдВрджреНрд╡рд╛рд░реЗ; рдХрд┐рдВрд╡рд╛
(d) рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рд▓рд╛рдЧреЛрдкрд╛рда рдСрдкрд░реЗрд╢рдирдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдкрджреНрдзрддреАрдиреЗ, рдПрдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЕрдзрд┐рдХ рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдЖрдгрд┐ рдПрдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЕрдзрд┐рдХ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рдВрдЪреЗ рд╕рдВрдпреЛрдЬрди рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХреНрд░рдорд╛рдиреЗ, рддреНрдпрд╛ рдХрд╛рд▓рд╛рд╡рдзреАрдд рддреНрдпрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢рд╛рд╕рд╛рдареА рд╡рд╛рдкрд░рд▓реЗрд▓реЗ рд╕рд░реНрд╡ рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдпрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢рд╛рдВрд╕рд╛рдареА рдорд╛рдирд▓реЗ рдЬрд╛рддреАрд▓. рдПрдХрд▓ рд╕рдВрдЧрдгрдХ рддрдпрд╛рд░ рдХрд░рдгрд╛рд░рд╛ рд╡рд┐рднрд╛рдЧ; рдЖрдгрд┐ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рд╡рд░реАрд▓ рдпрд╛ рд╡рд┐рднрд╛рдЧрд╛рддреАрд▓ рд╕рдВрджрд░реНрднрд╛рдВрдЪрд╛ рддреНрдпрд╛рдиреБрд╕рд╛рд░ рдЕрд░реНрде рд▓рд╛рд╡рд▓рд╛ рдЬрд╛рдИрд▓.
(рек) рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдХрд╛рд░реНрдпрд╡рд╛рд╣реАрдордзреНрдпреЗ рдЬреЗрдереЗ рдпрд╛ рдХрд▓рдорд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрдзрд╛рд░реЗ рдкреБрд░рд╛рд╡реНрдпрд╛рдирд┐рд╢реА рд╡рд┐рдзрд╛рди рджреНрдпрд╛рдпрдЪреЗ рдЕрд╕реЗрд▓, рддрд░ рдЦрд╛рд▓реАрд▓рдкреИрдХреА рдХреЛрдгрддреЗрд╣реА рдХрд╛рд░реНрдп рдХрд░рдгрд╛рд░реЗ рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░, рдореНрд╣рдгрдЬреЗ–
(рдЕ) рд╡рд┐рдзрд╛рди рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реЗ рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдб рдУрд│рдЦрдгреЗ рдЖрдгрд┐ рддреЗ рдЬреНрдпрд╛ рдкрджреНрдзрддреАрдиреЗ рддрдпрд╛рд░ рдХреЗрд▓реЗ рдЧреЗрд▓реЗ рддреНрдпрд╛рдЪреЗ рд╡рд░реНрдгрди рдХрд░рдгреЗ;
(b) рддреНрдпрд╛ рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдбрдЪреНрдпрд╛ рдирд┐рд░реНрдорд┐рддреАрдордзреНрдпреЗ рд╕рд╛рдореАрд▓ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдЙрдкрдХрд░рдгрд╛рдЪреЗ рдЕрд╕реЗ рддрдкрд╢реАрд▓ рджреЗрдгреЗ рдЬреЗ рдЗрд▓реЗрдХреНрдЯреНрд░реЙрдирд┐рдХ рд░реЗрдХреЙрд░реНрдб рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рддрдпрд╛рд░ рдХреЗрд▓реЗ рдЧреЗрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ рд╣реЗ рджрд░реНрд╢рд╡рд┐рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдпреЛрдЧреНрдп рдЕрд╕реЗрд▓;
(c) рдЙрдк-рдХрд▓рдо (2) рдордзреНрдпреЗ рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдЕрдЯреАрдВрд╢реА рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рдд рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдмрд╛рдмреА рд╣рд╛рддрд╛рд│рдгреЗ рдЖрдгрд┐ рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рдд рдЙрдкрдХрд░рдгрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛рдкрдирд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрдмрдВрдзрд╛рдд рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░ рдЕрдзрд┐рдХреГрдд рдкрджрд╛рд╡рд░ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╡реНрдпрдХреНрддреАрдиреЗ рд╕реНрд╡рд╛рдХреНрд╖рд░реА рдХрд░рдгреЗ рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рдд рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдк (рдЬреЗ рдпреЛрдЧреНрдп рдЕрд╕реЗрд▓ рддреЗ) рдкреНрд░рдорд╛рдгрдкрддреНрд░рд╛рдд рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдмрд╛рдмреАрдЪрд╛ рдкреБрд░рд╛рд╡рд╛ рдЕрд╕реЗрд▓; рдЖрдгрд┐ рдпрд╛ рдЙрдк-рдХрд▓рдордЪреНрдпрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢рд╛рдВрд╕рд╛рдареА рдПрдЦрд╛рджреА рдмрд╛рдм рд╕рд╛рдВрдЧрдгрд╛рд▒реНрдпрд╛ рд╡реНрдпрдХреНрддреАрдЪреНрдпрд╛ рдЬреНрдЮрд╛рди рдЖрдгрд┐ рд╡рд┐рд╢реНрд╡рд╛рд╕рд╛рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рд╕рд╛рдВрдЧрдгреЗ рдкреБрд░реЗрд╕реЗ рдЕрд╕реЗрд▓.
(рел) рдпрд╛ рдХрд▓рдорд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╣реЗрддреВрдВрд╕рд╛рдареА,—
(рдЕ) рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдПрдЦрд╛рджреНрдпрд╛ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рд▓рд╛ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдпреЛрдЧреНрдп рд╕реНрд╡рд░реВрдкрд╛рдд рдкреБрд░рд╡рд▓реА рдЧреЗрд▓реА рдЕрд╕реЗрд▓ рдЖрдгрд┐ рддреА рдереЗрдЯ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ (рдорд╛рдирд╡реА рд╣рд╕реНрддрдХреНрд╖реЗрдкрд╛рд╕рд╣ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рддреНрдпрд╛рд╢рд┐рд╡рд╛рдп) рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдпреЛрдЧреНрдп рдЙрдкрдХрд░рдгрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдкреБрд░рд╡рд▓реА рдЧреЗрд▓реА рдЕрд╕реЗрд▓ рддрд░ рддреА рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдШреЗрддрд▓реА рдЬрд╛рдИрд▓;
(b) рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рдЕрдзрд┐рдХреГрдд рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдкрдЯрдирд╛ рдЙрдЪреНрдЪ рдиреНрдпрд╛рдпрд╛рд▓рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ Cr.M isc рдЪреНрдпрд╛ рджреГрд╖реНрдЯреАрдХреЛрдирд╛рддреВрди рдЪрд╛рд▓рд╡рд▓реНрдпрд╛ рдЬрд╛рдгрд╛рд▒реНрдпрд╛ рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдкрд╛рдВрджрд░рдореНрдпрд╛рди рдкреБрд░рд╡рд▓реА рдЬрд╛рддреЗ рдХрд╛. 2017 рдЪрд╛ рдХреНрд░.56898 рджрд┐. 09-03-2018 рддреА рддреНрдпрд╛ рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдкрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЙрджреНрджреЗрд╢рд╛рдиреЗ рд╕рдВрдЪрд┐рдд рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдкреНрд░рдХреНрд░рд┐рдпрд╛ рдХреЗрд▓реА рдЬрд╛рдд рдЖрд╣реЗ, рдЕрдиреНрдпрдерд╛ рддреНрдпрд╛ рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдкрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╡реНрдпрддрд┐рд░рд┐рдХреНрдд, рддреА рдорд╛рд╣рд┐рддреА, рдЬрд░ рддреНрдпрд╛ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рд▓рд╛ рд░реАрддрд╕рд░ рдкреБрд░рд╡рд▓реА рдЧреЗрд▓реА рдЕрд╕реЗрд▓, рддрд░ рддреА рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдЕрднреНрдпрд╛рд╕рдХреНрд░рдорд╛рдд рдкреБрд░рд╡рд┐рд▓реА рдЬрд╛рдИрд▓. рддреНрдпрд╛ рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдХрд▓рд╛рдк;
(c) рд╕рдВрдЧрдгрдХ рдЖрдЙрдЯрдкреБрдЯ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдЙрддреНрдкрд╛рджрд┐рдд рдХреЗрд▓реЗ рдЧреЗрд▓реЗ рдЖрд╣реЗ рдЕрд╕реЗ рдорд╛рдирд▓реЗ рдЬрд╛рдИрд▓, рдордЧ рддреЗ рд╕рдВрдЧрдгрдХрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдереЗрдЯ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ (рдорд╛рдирд╡реА рд╣рд╕реНрддрдХреНрд╖реЗрдкрд╛рд╕рд╣ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рддреНрдпрд╛рд╢рд┐рд╡рд╛рдп) рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдпреЛрдЧреНрдп рдЙрдкрдХрд░рдгрд╛рджреНрд╡рд╛рд░реЗ рддрдпрд╛рд░ рдХреЗрд▓реЗ рдЧреЗрд▓реЗ рдЕрд╕реЗрд▓.
рд╕реНрдкрд╖реНрдЯреАрдХрд░рдг.–рдпрд╛ рдХрд▓рдорд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╣реЗрддреВрдВрд╕рд╛рдареА рдЗрддрд░ рдорд╛рд╣рд┐рддреАрдордзреВрди рдорд┐рд│рд╡рд┐рд▓реНрдпрд╛ рдЬрд╛рдгрд╛рд▒реНрдпрд╛ рдорд╛рд╣рд┐рддреАрдЪрд╛ рдХреЛрдгрддрд╛рд╣реА рд╕рдВрджрд░реНрдн рд╣рд╛ рдЧрдгрдирд╛, рддреБрд▓рдирд╛ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЗрддрд░ рдХреЛрдгрддреНрдпрд╛рд╣реА рдкреНрд░рдХреНрд░рд┐рдпреЗрджреНрд╡рд╛рд░реЗ рдкреНрд░рд╛рдкреНрдд рдХреЗрд▓реНрдпрд╛рдЪрд╛ рд╕рдВрджрд░реНрдн рдЕрд╕реЗрд▓.”